Case todos sabemos que Eduardo Pondal Abente foi un poeta, escritor e médico, e tamén o autor do himno galego “Os Pinos”, aprobado polo Estatuto de Galicia como oficial no ano 1981. Tamén hai que recordar o poema que compuso sobre “O Combate de Dumbría” que dí: Intrépidos galegos/ que desde antigos días/ sobre a frente levades/ a estrela vespertina/ se queredes ser forte/ nas épicas porfías/ lembrádevos do rudo/ combate de Dumbría”.

Casa de Pondal en Ponteceso

Naceu en Ponteceso o 8 de Febreiro de 1835 e de pequeno pasaba moitas temporadas cos seus familiares Abentes no lugar de Queiroso da parroquia de Nemiña. Alí estaba de cura D. Cristóbal de Lago, tamén familiar dos Abentes e que vivía no lugar de Vilela ondelle daba clases privadas de latín. Este cura foi destinado no ano 1858 á parroquia de Buxantes polo que sospeito que pasaría algunhas tempadas do verán na rectoral de Buxantes. Este cura tivo algún problema coas autoridades civis porque lle tocou vivir a desamortización dos bens eclesiásticos que, según o Decreto do 4 de Xaneiro de 1867, non se permitía ter máis de 5 Ha. (22 ferrados) de terreo parroquial e o excedente tiña que ser subastado públicamente.

Para levalo a cabo era obrigatorio mandar un inventario de tódolos bens parroquiais ao Gobernador provincial, cousa que o cura fixo deixando varias fincas sen inventariar. A autoridade civil, desconfiando do inventario, mandou por oficio un perito á parroquia para facer un novo inventario sacando as seguintes fincas: Leira do Pouso, Leira da Carreira-Igrexario, Leira da Mixirica, Prado do Sino e Prado Grande, que saíron a subasta. A través dun intermediario de Santiago chamado Patricio Andrés Moreno, os parroquianos Andrés Quintáns Cives de Filgueira e Ramón Trillo de Busto participaron nesta subasta.

Enterado o cura D. Simón, entrou en cólera e chamou a Andrés, que era o meu tataravó, e amenazouno por escrito da súa excomulgación por entrar nesa subasta. No documento dicía: “el 28 de Agosto de 1873 ha comprado al Sr. Patricio Moreno de la Ciudad de Santiago la finca Agro da Carreira procedente del igrexario de esta feligresía que la está poseyendo y como por la procedencia sería obstáculo para administrar los Santos Sacramentos de la Iglesia Católica, deseando este permanecer en el gremio de ella libre del menor impedimento de conformidad con lo consultado y resuelto por el Excmo Arzobispo de esta Diócesis… firman como testigos los curas José Lema de Sta Eugenia del Ézaro y Manuel Romero, de Berdeogas”.

Naqueles tempos, excomulgar a un parroquiano era o peor castigo que se podía facer a un católico. Descoñezo o acordo a que chegaron, pero imaxínome que sería económico. Este cura morreu en Buxantes o 22 de Febreiro de 1886 e creo que está enterrado na igrexa parroquial. Eduardo Pondal exercio de médico na Armada de Ferrol e morreu o 8 de Marzo de 1917, estando enterrado no cemiterio de San Amaro da Coruña. Hai dous mes recordámolo cando cumpriu 104 anos da súa morte.

Cronoloxía da Familia:

Angela Fernández Abente (1803-1836); Eduarda Ponal Abente (1828-1853); Juan Pondal Frois (1785-1861); Eulogia Pondal Abente (1832-1897); Josefa Pondal Abente (1826-1907); Eduarda Abente Lago (1855-1921); Emilia Pondal Abente (1823-1830); Cesáreo Valdés Abente (1893-1961).

• Modesto García Quintáns.

Artigos relacionados

• Miguel Anxo Mato Fondo: Eduardo Pondal: “Un recuerdo a mi patria” (1857),

Outros artigos no "Modesto Patrimonio"

• O Modesto Patrimonio: O Cruceiro de Rebordelo.
• Demografía no Concello de Dumbría.
• A Bandeira do Concello de Dumbría.
• A fervenza de Miñóns de Buxantes.
• A Central Hidroeléctrica de Buxán de Dumbría.
• O escudo de Dumbría.
• Os Pasales, a barreira natural do paso sobre o Río Xallas.
• A Casa da Pedra do Ézaro.
• O muíño fariñeiro máis antigo documentado no Concello de Dumbría.
• Memoria histórica lingüística (toponímia) e etnografía do Concello de Dumbría.
• O Cura Rioboo de Berdeogas.
• O Balcón da Costa da Morte.
• As antigas cancelas e e corredoiras de Dumbría
• O Hórreo na Comarca de Fisterra.
• A hidrografía no concello de Dumbría.
• A Ferigresía de Refoxos.
• A Ruta de Pallares.
• Muíños do Río da Lagarteira (II).
• Muíños do Río da Lagarteira (I).
• Un paseo á Ermida das Neves de Buxantes.
• O caserío dO Cotelo de Olveira.
• O Cemiterio de Buxantes.
• A Santiña de Trasufre.
• O Castro de Alvarellos de Berdeogas.
• Lugas de Castrelo, Colúns.
• A Capela de San Marcos do Logos.
• Os muíños do Rego de Quenxe.
• Por que lle chaman as Caldeiras do Castro?:
• Semellanza dos nosos muíños fariñeiros cos canarios.
• Os muíños da nosa comarca.
• Recordando o día máis angustioso de Xesús.
• As varas: As antigas unidades de medida.
• Recordando algo da historia da parroquia de Berdeogas.
• A hidrocentral “Electra del Jallas”.
• O 50 aniversario do Encoro da Fervenza.
• A igrexa parroquial de Dumbría.
• Un Modesto repaso aos costumes avespa velutina.
• O piñeiro-marco entre Cee e Corcubión.
• A escola de Dumbría.
• Reparación do piso e do teito da Igrexa de Buxantes.
• O Dolmen da Pedra da Arca.
• A Cabana da palla do millo.
• Apañar o mato en primavera.
• A Ponte de Canelas en Dumbría.
• O arado de madeira ou tamén chamado romano.
• O Cruceiro pantasma do Monte de Olveira.
• Memoria Histórica de Buxantes – Muíño da Fonte Santa.
• O Castro de Castromiñán.
• O lugar de Quenxe.
• A Igrexa Parroquial de Buxantes.
• A Igrexa Parroquial da Ameixenda.
• O Bico do Santo en Carnota.

Patrimonio Pindexo

• O Modesto Patrimonio: <Subida ó Pico de Peñafiel do Monte do Pindo.
• O Modesto Patrimonio: <A toponimia do Monte do Pindo.
• O Modesto Patrimonio: O topónimo: O Pindo ou Monte Pindo?.
• O Modesto Patrimonio: Explorando a toponimia dos camiños do Monte do Pindo.
• O Modesto Patrimonio: A Cabana das Chozas, outra Caverna dos refuxiados no Pindo.
• O Modesto Patrimonio: A Furna do Río da Barco.
• O Modesto Patrimonio: Fonte Mateo e A Cova dos Morcegos no Monte do Pindo.
• O Modesto Patrimonio: A Cova da Pendente do Monte Pindo.
• O Modesto Patrimonio: Os muíños do Monte do Pindo.
• Con Pepe do Fieiro redescubrindo os tesouros do Monte Pindo.
• Pepe do Fieiro: “Dicían os nosos vellos…”.
• Ézaro, unha viaxe polas covas dos agochados no Monte Pindo (Parte 1).
• Ézaro, unha viaxe polas covas dos agochados no Monte Pindo (Parte 0).
• Da Raínha Lupa á Cova da Xoana, pasando por Duio, con Pepe do Fieiro.
• Os muíños do Monte do Pindo, por Modesto García Quintáns.