As Orixes (II): A Translatio

10:25 30/12/11

Recuperamos os artigos de José Antonio De la Riera sobre o Camiño de Santiago no seu último treito entre Santiago e a fin do mundo. Utilizamos de novo estes artigos do ex Presidente da AGACS, un dos grandes valedores históricos do Camiño, para facernos recapacitar sobre o tesouro que temos na bisbarra e que non acabamos de coidar.

De la Riera afirma que esta serie é unha mostra, a mostra do que a historia, a tradición e a lenda deixou nunha comarca apaixonante, a Costa da Morte. Só a partir do que se vai contando aquí poderase entender o da petición á UNESCO da declaración de Patrimonio da Humanidade para esta prolongación xacobea histórica e indiscutible.

Terminar o Camiño no mar: As Orixes (II): A Translatio

Se Muxía permanece vinculada á predicación do Apóstolo Santiago, Fisterra o está á translación do seu corpo. As diversas (e fantásticas) versións da Translatio que corrían no século XI foron definitivamente recompiladas nunha especie de "versión oficial" da Igrexa compostelá, entrando a formar parte do celebérrimo Codice Calixtino. Atención e oído ao parche (Libro III), a escena comeza cos atribulados discípulos no palacio da malvada raíña Lupa rogándolle un lugar para enterrar o corpo do Apóstolo Santiago:

"Ide (dixo a raíña Lupa), buscade ao rei que vive en Duio e pedídelle un lugar para dispor a sepultura ao voso morto. Obedecendo os seus ditados, uns velan co ritual funerario o corpo do Apóstolo nun lugar e outros chegan o máis rapidamente posible ao palacio real, e conducidos a presenza do rei saúdanlle segundo a etiqueta rexia e cóntanlle en detalle quen e de onde son e por que viñeron. O rei, pois, aínda que ao principio oíalles atento e benévolo, con todo, atónito, dubidando que había de facer e inspirado por unha sugestión diabólica, ordena, no colmo do seu crueldade, que se lles prepare unha emboscada e que se mate sen piedade aos servos de Deus. Pero, no entanto, descuberto isto por vontade de Deus, marchándose secretamente, escapan fuxindo con rapidez.
Cando se informou ao rei da súa fuga, conmovido por enconadísima ira, e imitando a ferocidade dun león rabioso, persegue tenazmente cos que estaban no seu corte o rastro dos fugitivos servos de Deus. E como xa se chegou ao extremo de ser mortos a mans destes empedernidos perseguidores, atravesan unha ponte sobre certo río, e nun só e mesmo momento, por súbita determinación de Divos omnipotente, resquebráxanse os cimentos da ponte que atravesaban, e esborrállase desde o alto ao profundo do río, completamente derruido. E así, o ponderado xuízo do Rei Eterno decretou que nin un tan só de toda a turbamulta de perseguidores sobrevivise para contar no palacio do rei de Duio o que había sucedido.
Os santos homes, pois, volvendo a cabeza ao ruído das armas e pedras que se esborrallaban, enxalzan as grandezas de Deus dignas de ser pregoadas, ao ver os corpos dos magnates e os seus cabalos e arreos militares rodar miserablemente baixo as augas do río... percorren o salvador camiño ata a casa da citada matrona (Lupa) e móstranlle como a exasperada determinación do rei quixera perderlles coa morte, e o que Divos fixera contra el para a súa castigo".

Ata aquí o Códice. Parece claro para investigadores e arqueólogos que o "Dugium" do Calixtino é o Duio de Fisterra (dúas parroquia, San Vicenzo e San Martiño conservan o topónimo). A toponimia recollida noutras versións sitúa a ponte en "Nicraria", Negreira, onde se conserva a vella ponte de Ponche Maceira.

Pedras cristianizadas, virxes e cristos que chegan polo Océano, régulos romanos perseguindo aos discípulos apostólicos, Santiago abatido consolado por unha virxe oceánica, adoración do sol, encima a gran festa de Fisterra é nada menos que a resurrección, xusto o que se necesitaba tras a morte simbólica que, en toda época, simbolizou o Camiño e que significou a aparición de miles de peregrinos prostrados ante o Cristo, ante a Virxe e ante o inmenso sol que se afunde no océano infinito. As orixes, eses foron. Quen viron en Santa María dás Aréas ao Cristo dá barba dourada sábeno ou o intúen. A resurrección tras a agonía, as probas, as sirgas, as montañas infinitas. Por iso o baño ritual e o lume nas roupas.