O mar ten os seus recordos, algúns bos e outros non. E todo o que levamos publicando nestas últimas semanas é unha parte dunha historia que pertence a unha historia máis completa, pero é moi difícil atopar surcos físicos e palpables para poder armala con máis detalle. E de toda esta historia de homes fortes e admirados quixo un ilustre corcubionés, Ángel Carrera Fábregas, un talento que non obtivo o prestixio triste do póstumo, internarse no profundo desa época buceando nos recordos da súa infancia para deixarnos escrita aquela epopeia nun traballo de reconstrución necesario, antes de que actuase o esquecemento. Pero a súa morte impediu levar a cabo a materialización do seu traballo, motivo polo que non podemos gozar dunha apaixonante e completa historia de heroes e náufragos orixinarios e veciños da ría de Corcubión: a historia dos nosos antepasados mariños. Así tamén o recoñeceu Jerónimo Figueroa no xa citado traballo publicado na Voz de Galicia de setembro de 1925: “Acaba de desaparecer otro corcubionés que se proponía escribir la biografía de esos héroes. Su noble espíritu amante de la justicia quería hacérsela a la memoria de esos hombres cantando sus proezas. La implacable parca no lo consintió y Ángel Carrera bajó a la tumba llevando el pesar de no haber servido en tan interesante tema a su amado Corcubión”.

Ángel Carrera Fábregas, que faleceu precisamente en 1925, estivo casado con Josefina Lago O'Brien, un matrimonio que deixou como fillos a Elena, María de las Mercedes -coñecida popularmente por Marujita Carreira-, Modesto, José Mª e Ángel. Jerónimo Figueroa non quería que se esquecesen os nosos puntos de referencia e sabía que Ángel quixera reconstruír esta historia de barcos e mariños a través da investigación en cadernos de bitácora, hemerotecas, cartas, notas persoais, testemuños de contemporáneos e documentos da época, amoreando gran cantidade de datos e información durante toda a súa vida. Ángel, de profesión piloto tamén, sabía como vivían, que pensaban e como se aceptaban aquelas penalidades no mar; e as súas experiencias, observacións e sentimentos, e tratou de percorrer camiños transitados con enorme alcance testimonial, biográfico e tantas veces, literario; tamén recordos de infancia ou conversacións cos vellos lobos de mar sentados na famosa taberna de “doña Eumelia”, a esposa do que foi durante moitos anos práctico do porto corcubionés desde 1903, Salvador Lago.

De estirpe de altruístas

De Ángel Carrera Fábregas, dixo Jerónimo que, “era también un enamorado de su pueblo. Allá en su juventud emigró a América donde la diosa fortuna quiso envolverle con sus alas. Él la despreció para regresar enseguida a su querido rincón, y en él vivió largos años entregado a la noble misión de comunicar a los jóvenes corcubioneses sus nada vulgares conocimientos científicos, inyectándoles a la vez la nobleza de sus sentimientos y su acendrado cariño al terruño”. “De estirpe de altruistas tuvo hermanos” -José y Juan Benito Carrera- “que llevaron una vida de labor incesante en Ultramar para legar a su pueblo a la hora de morir, una gran parte de su fortuna, pero Ángel hizo más: se privó de la fortuna por vivir en Corcubión y consagrarle toda su vida, su corazón y su inteligencia”.

Mariño de profesión, Ángel Carrera “poseía un caudal de profundos y vastos conocimientos, desde las matemáticas a ser un cultor de la astronomía y de la náutica, además de geómetra y un diletante musical muy versado en todas las melodías conocidas de su época, así como un pendolista maravilloso y un hablista notable” . En fin, que foi, segundo as informacións que nos quedaron un cerebro enciclopédico e poderoso que constituíu un timbre de gloria para o Corcubión da súa época, en opinión de quen lle coñeceron. Indudablemente que foi un observador privilexiado e tivo o mar incrustado na memoria; que sentiu no rostro azóutelos do vento e as salpicaduras do mar e foi un experto en navegación a vela coa suficiente capacidade para contar as historias do mar e dos mariños corcubioneses. E unha das historias que Ángel Carrera seguramente quixo historiar e non contou por chegarlle a morte, foi sen dúbida a do bergantín goleta “Liberto”, o singular episodio que relatamos, que dá calafríos e remove as tripas, pero as cousas non son como un desexa e todo quedou nun traballo interrompido.

En fin, que este corcubionés quixo facer de nexo entre o pasado e o seu presente, pero o seu traballo fica desmoronado no esquecemento, e por iso tampouco está mal recordarlle hoxe e aquí. Retirado xa da súa profesión, ao redor de febreiro de 1900 foi nomeado auxiliar das clases de Aritmética e Cálculos Mercantiles, Contabilidad e Teneduría de Libros do colexio da Fundación Fernando Branco de Lema de Cée, impartíndoas de forma desinteresada e sen obter remuneración económica algunha. Exerceu durante o prazo que el mesmo sinalou, terminado o cal foi substituído por Ramón Braña en xaneiro de 1901. Despois dedicouse a publicar moitísimo rigor e ironía algunhas historias, sucesos e impresións en determinados medios como foi a revista fundada por Pepe Miñones, NERIO, escritos supervivientes do paso do tempo. En definitiva, que quizais Ángel tivo a sorte de que lle chegaron as historias que lle correspondía escribir e algunhas as escribiu e outras as tiña en mente cando o sol declinou para el definitivamente.

O mar non garda pegadas

Sabemos que o mar non ten senllas, non garda pegadas, nunca deixa a mesma ronsel nin garda surcos. Ronsel feito, tempo vivido, e tamén borrado. Non hai dúbida que o paso do tempo borra detalles, borra historias, pero recuperamos algo de o Corcubión que tivo vínculo co mar, coñecido por unha minoría, e un texto moi valioso de Jerónimo Figueroa, un escrito cunha gran carga de testemuño e nostalxia. Cantas destas historias iguais ou parecidas perdemos por non poder Ángel Carrera escribilas? En fin, que convén sinalar que el, que foi un dos que portaron en ocasións os paus do palio nas procesións da virxe das Mercedes, conservaba quizais todo un piélago de memorias, diarios e arquivos. E, a onde puideron ir parar os seus papeis e documentos? Ao lixo, seguramente. Ou tirados ao mar como se facía con certa frecuencia cos papeis vellos das antigas familias corcubionesas. Triste, moi triste.

Procesión das Mercedes de Corcubion principios do século XX

• Luís Lamela. Historiador e escritor corcubionés, un activo da recuperación da memoria histórica da Costa da Morte.

Serie “Galicia escura, Fisterra viva”

• Galicia escura, Fisterra viva: Historias de barcos e mariñeiros da ría de Corcubión (1).
• Galicia escura, Fisterra viva: Historias de barcos e mariñeiros da ría de Corcubión (2).
• Galicia escura, Fisterra viva: Historias de barcos e mariños: o “Liberto” e o motín (3).
• Galicia escura, Fisterra viva: Historias de barcos e mariñeiros: o patíbulo (4).

Outros artigos de Luís Lamela

• Ferroatlántica e o fondo americano TPG.
• Luís Lamela: Ferroatlántica e un novo futuro.