O Modesto Patrimonio: A Capela do Torrado na igrexa de Buxantes
Cando visitamos o interior da igrexa parroquial de Buxantes chámanos a atención unha pequeña capela, situada a man dereita e pegada a capela de San Antonio, coñecida como “A Capela do Torrado”. O “Torrado” era o mote dunha familia rica familia rica do século XVII, coñecida como a casa de Pedro Maceiras “o vello”, do lugar de Anseán de Buxantes.
Pedro estaba casado con María Canosa en primeiras nupcias e máis tarde volviu casar con Dominga Paz, natural da parroquia de Corzón (Mazaricos). Segundo conta un documento do ano 1645, por estas datas estaba en proxecto a nova igrexa parroquial de Buxantes e este matrimonio tivo a idea de costear a construcción dunha pequena capela adosada á de San Antonio en honra ao Glorioso San Miguel, dotándoa de rendas con aniversarios e misas perpetuas. Comenzou xestionando o papeleo da Licenza do Arzobispado de Santiago, concertando as obras desta capela con Juan Paz Cantero.
O documento de 1645 di que esta Fundación sexa perpetua “para todo tiempo de siempre entre ambos marido y mujer y agregamos y mandamos y dejamos a dicha capilla de San Miguel toda la renta y propiedad y raíces que compramos y adquirimos los dos durante matrimonio que se expresa en la escritura, excepto que queda fuera y no entra en esta dotación el lugar y casal de Anseán en el que vivimos y trabajamos que lo reservamos fuera de la capilla. Queremos que nos digan en cada año perpetuamente 16 misas por las ánimas en esta capilla, una misa los viernes de cada mes y las otras cuatro restantes el víspera de San Miguel en Mayo y que sean cantadas. Nombramos por patrón de dicha memoria el uno al otro y el que nos quedare usufrutuario de la dicha renta se haga decir las dichas misas y por ellas se pague lo que de costumbre se da de limosna. Antes de levantar dicha capilla queremos, y es nuestra voluntad, que nuestros herederos antes de partir los bienes a cuenta de ellos le hagan levantar en conformidad con lo tratado y concertado con el dicho Juan Paz Cantero hacer que se cumpla el contenido de la escritura que tienen otorgada delante del dicho Bartolomé Dominguez da Pena”.
Pero toda esta ilusión e alegría que tiñan con este proxecto veuse frustado pola morte de María, a sua muller, sen fillos e sen rematar a capela. Un documento do ano 1846 nos pode aclarar a continuación deste proxecto. Neste documento aparece Pedro Torrado, fillo de Micaela Maceiras López e o seu sobriño Manuel Rodríguez Maceiras que estaba casado con María Quintáns Cives e dí: Pedro Maceiras, el “viejo” estuvo casado en primeras nupcias con María Canosa e ao no ter fillos fixeron un documento no ano 1645 que entre outros apartados din: Que después de alcanzado la Licencia Arzobispal en la Ciudad de Santiago y dando principio a la formación de una capilla en la iglesia parroquial de esta Feligresía con la advocación del Glorioso San Miguel, con aniversarios de misas, agregándole todas las rentas que había adquirido marido y mujer, eligiendo por patrono de ella el uno al otro, el que primero muriese y a la muerte del último el Pedro Maceiras por su parte y Juan Maceiras, su hijo y María Canosa por la suya a Alonso García, su sobrino, para que juntos los dos obrasen de por mitad dicha renta y cumpliesen con las misas por la muerte de María Canosa, el mismo Pedro Maceiras casado de segundas nupcias con Dominga Paz.
Pedro Maceiras, coñecido como o “vello,” volveu casar con Dominga Paz. Teñen dos fillos: Pedro Maceiras Paz,”o xoven”, e Francisco Maceiras Paz. O neto do “vello”, José, rematou a capela, estando de cura na parroquia de Buxantes D. Simón Sanchez Pulleiro (1746-1767). Facer o inventario dos bens desta familia e o reparto hereditario foi moi complicado e a sucesión cronolóxica do patronato podémola resumir así: 1º.- Pedro Maceiras. 2º.- Juan Maceiras Canosa. 3º.- Pedro Maceiras Paz. 4º.- José Maceiras. 5º.- Miguel Inocencio Maceiras Oanes (presbítero). 6º.- Cayetano Maceiras Oanes. 7º.- Micaela Maceiras López. 8º.- Manuel Maceiras (ano 1850). Algúns deles encóntranse enterrados dentro da capela. A partir destas datas descoñecemos a súa administración.
Esta familia “Maceiras” entablou unha grande amizade coa familia Quintáns da Filgueira de Buxantes. A finais do século XVIII, Dominga Maceiras de Lema, de Anseán, casou con Tomás Quintáns de Belo para a Filgueira, e século XIX, Micaela Maceiras López de Motenegro, casada en primeiras nupcias con José Rodríguez de Lema, quedou viuva polo asesinato do seu home no Camiño do Vao de Ripas no Logoso (14-05-1820). Volviu casar con Pedro Torrado. Un fillo do 1º matrimonio casou con Antonia Quintáns Trillo da Filgueira.
Toda esta historia que contamos témolo que agradecer a colaboración da actual familia de Anseán por deixar consultar os vellos documentos, moi malos de ler, que tiña esquecidos no caixón dos recordos.
Patrimonio Pindexo
- Monte do Pindo, o remedio natural para rebaixar o colesterol.
- O Modesto Patrimonio: Subida ó Pico de Peñafiel do Monte do Pindo.
- O Modesto Patrimonio: A toponimia do Monte do Pindo.
- O Modesto Patrimonio: O topónimo: O Pindo ou Monte Pindo?.
- O Modesto Patrimonio: Explorando a toponimia dos camiños do Monte do Pindo.
- O Modesto Patrimonio: A Cabana das Chozas, outra Caverna dos refuxiados no Pindo.
- O Modesto Patrimonio: A Furna do Río da Barco.
- O Modesto Patrimonio: Fonte Mateo e A Cova dos Morcegos no Monte do Pindo.
- O Modesto Patrimonio: A Cova da Pendente do Monte Pindo.
- O Modesto Patrimonio: Os muíños do Monte do Pindo.
- Con Pepe do Fieiro redescubrindo os tesouros do Monte Pindo.
- Pepe do Fieiro: “Dicían os nosos vellos…”.
- Ézaro, unha viaxe polas covas dos agochados no Monte Pindo (Parte 1).
- Ézaro, unha viaxe polas covas dos agochados no Monte Pindo (Parte 0).
- Da Raínha Lupa á Cova da Xoana, pasando por Duio, con Pepe do Fieiro.
- Os muíños do Monte do Pindo, por Modesto García Quintáns.
OUTROS ARTIGOS NO "MODESTO PATRIMONIO”
- Monumentos megalíticos en Dumbría
- Lugar de Figueroa de Buxantes.
- Historia dos lugares da parroquia de Buxantes.
- Buxantes. Recordando os tempos pasados
- A Devesa do Anllares (Arcos)
- As cancelas do lugar do Ézaro. De mediados do 1800 aos finais do 1900
- O río Castro nas imaxes de satélite modernas
- Penas Sacras polo territorio de Dumbría.
- O Marco do Couto e O Vakner no concello de Dumbría.
- A primitiva capela de San Antoniño de Brens.
- O Calendario dos artegos.
- A pedra do Encanto de Olveiroa.
- Os muíños fariñeiros en Dumbría.
- O Cruceiro do Alto de Gures.
- Muíños Hidráulicos no Concello de Cee.
- Modesto García Quintáns debulla a historia da Casa da Vacariza, que entra na lista vermella do Patrimonio.
- Ano 1902: Consternación na comarca de Fisterra ante a catástrofe no Ézaro.
- Modesto García Quintáns debulla a historia da Casa da Vacariza, que entra na lista vermella do Patrimonio.
- O Modesto Patrimonio: O Cruceiro de Rebordelo,
- Demografía no Concello de Dumbría.
- A Bandeira do Concello de Dumbría.
- A fervenza de Miñóns de Buxantes.
- A Central Hidroeléctrica de Buxán de Dumbría.
- O escudo de Dumbría.
- Os Pasales, a barreira natural do paso sobre o Río Xallas.
- A Casa da Pedra do Ézaro.
- O muíño fariñeiro máis antigo documentado no Concello de Dumbría.
- Memoria histórica lingüística (toponímia) e etnografía do Concello de Dumbría.
- O Cura Rioboo de Berdeogas.
- O Balcón da Costa da Morte.
- As antigas cancelas e e corredoiras de Dumbría
- O Hórreo na Comarca de Fisterra.
- A hidrografía no concello de Dumbría.
- A Ferigresía de Refoxos.
- A Ruta de Pallares.
- Muíños do Río da Lagarteira (II).
- Muíños do Río da Lagarteira (I).
- Un paseo á Ermida das Neves de Buxantes.
- O caserío dO Cotelo de Olveira.
- O Cemiterio de Buxantes.
- A Santiña de Trasufre.
- O Castro de Alvarellos de Berdeogas.
- Lugas de Castrelo, Colúns.
- A Capela de San Marcos do Logos.
- Os muíños do Rego de Quenxe.
- Por que lle chaman as Caldeiras do Castro?:
- Semellanza dos nosos muíños fariñeiros cos canarios.
- Os muíños da nosa comarca.
- Recordando o día máis angustioso de Xesús.
- As varas: As antigas unidades de medida.
- Recordando algo da historia da parroquia de Berdeogas.
- A hidrocentral “Electra del Jallas”.
- O 50 aniversario do Encoro da Fervenza.
- A igrexa parroquial de Dumbría.
- Un Modesto repaso aos costumes avespa velutina.
- O piñeiro-marco entre Cee e Corcubión.
- A escola de Dumbría.
- Reparación do piso e do teito da Igrexa de Buxantes.
- O Dolmen da Pedra da Arca.
- A Cabana da palla do millo.
- Apañar o mato en primavera.
- A Ponte de Canelas en Dumbría.
- O arado de madeira ou tamén chamado romano.
- O Cruceiro pantasma do Monte de Olveira.
- Memoria Histórica de Buxantes – Muíño da Fonte Santa.
- O Castro de Castromiñán.
- O lugar de Quenxe.
- A Igrexa Parroquial de Buxantes.
- A Igrexa Parroquial da Ameixenda.
- O Bico do Santo en Carnota.