Notas sobre a poboación de Cee (ss. XVI-XX) - 8. O Censo de 1591 e resumo da evolución no século XVI

Para finalizar a análise da poboación no século XVI contamos co censo de 1591, que se fai gardando as mesmas divisións territoriais do ano 1533, polo que non ten moito valor para nós (lembremos que so aparecían os datos da vila de Cee e os da parroquia de Brens unida a Dumbría). Ademáis, os datos deste censo recibiron varidas críticas por parte de distintos investigadores, especialmente polo profesor Eiras Roel que lle adicou un estudio detallado para a provincia de Santiago chegando a conclusión de que ten importantes deficiencias e que conta con evidentes ocultacións do número de habitantes. Nós, simplemente diremos que segundo esta fonte a vila de Cee contaría con 88 veciños contribuíntes (faltan os fidalgos, eclesiásticos e os pobres e viúvas que non pagan o imposto, neste caso o servicio de millóns). Neste mesmo censo atopamos que Fisterra contaría 36 veciños, Muxía con 31 e Corcubión con 70, cifras sempre dos veciños “pecheros”, é dicir, os que pagan. Naturalmente, non se recolle neste censo a toda poboación. No libro I de fábrica da parroquia de Cee hai unha visita do 21 de xullo de 1593 realizada por Dn Tomas Estronge, obispo Ossoriense por mandado do arcebispo de Santiago Don Juan de Sanclemente. Nela afirmase que a parroquia de Cee conta con 117 feligreses. Así pois queda claro que os 88 veciños do ano 1591 son unha parte do total da poboación, neste caso a poboación contribuínte.

Unha ollada as cifras de veciños de 1571 e 1587 abondan para desbotalo por incompleto, conclusión que se ve reafirmada ó comparar os seus datos cos que nos ofrece a visita eclesiástica do Cardeal Jerónimo del Hoyo no ano 1605 que da uns totais de poboación superiores ó ano 1591, cando o lóxico sería o contrario, máxime tendo en conta que despois de 1591 a poboación terá que facer frente a un final de século calamitoso pola presencia de perda de colleitas no ano 1597 seguidas dun novo episodio de peste no ano 1598. Nunha posterior visita faise referencia a que a cestería, un dos ramos sobre os que a fábrica da igrexa de Cee tiña privilexio concedido polo Arcediago e pola que ingresaba unha importante cantidade de cartos, estaba arrendada en 53.000 maravedís para o período 1595-1602. No momento de toma-las contas, os maiordomos din que non cobraron as cantidades que lle correspodían (8.000 maravedis no ano 1597 por exemplo) polos anos da peste nos que morreron os arrendatarios. Ademáis, o Arcediago José de Acuña baixáralles 50 ducados (18.700 maravedís), xa que nos anos da peste a cestería non fora rendable.

Como se sinte do que foi a evolución da poboación nos territorios do noso concello nos dous últimos tercios do século XVI, temos que dicir que contamos con poucas fontes e que na maior parte dos casos son parciais. Eso non é obstáculo para afirmar con rotundidade que este século foi positivo no aspecto do crecemento poboacional, a pesar de que a poboación tivo que sufrir as consecuencias de malos anos nas colleitas de cereal e de diversos anos de peste. Aínda que se se trate só de poboación contribuínte, a comparación dos vecindarios de 1533 e 1591 así o pon de manifesto, xa que a vila de Cee pasaría de 55 veciños “pecheros” no ano 1533 a 88 no ano 1591, esto é unha subida do 60%, así pois parece evidente que xa se inicia no século XVI o crecemento da poboación que continuará na centuria seguinte, como comprobaremos de seguido. Tamén contamos para o derradeiro cuarto deste século coa información do total da poboación do concello ceense que no ano 1587 era de 275 veciños, ou o que é o mesmo arredor de 1.000 habitantes.

Nota aclaratoria da imaxe: este censo comprende todo o territorio do reino de Castela salvo o País Vasco. Ademáis dos veciños “pecheros”, aparecen os fidalgos e clérigos, diferenciando neste caso entre clero secular e regular.

• Víctor Castiñeira. (vmcastineira[arroba]quepasanacosta.gal)

Que pasou na Costa na época moderna

• Que pasou na Costa: Unha ollada á época moderna.
• Movementos migratorios na Costa (1700-1860) (I): Tipoloxía, fontes para o seu estudio e causas dos mesmos.
• Movementos migratorios na Costa (1700- 1860) (II): Tipos de movementos e a súa incidencia na demografía.
• Movementos migratorios na Costa (1700- 1860) (III): O século XVIII: a situación na vila de Cee e noutras parroquias da comarca.
• Movementos migratorios na Costa (1700- 1860) (IV): A primeira metade do século XIX na comarca fisterrán
• Movementos migratorios na Costa (1700- 1860) (V): Os lugares de destino dos emigrantes ceenses.
• Movementos migratorios na Costa (1700- 1860) (VI): Os lugares de destino dos emigrantes de Fisterra e Corcubión na primeira metade do s. XIX.
• Movementos migratorios na Costa (1700- 1860) (VII): Os cataláns, a sardiña e o comercio peninsular.
• Movementos migratorios na Costa (1700- 1860) (VIII): O comercio extrapeninsular e consideracións finais.
• A asistencia hospitalaria na Galicia do século XVI (I): A localización dos hospitais.
• A asistencia hospitalaria na Galicia do século XVI (II): Os hospitais e a súa relación coa prolongación xacobea.
• A asistencia hospitalaria na Galicia do século XVI (III): A situación na vila de Cee.
• A asistencia hospitalaria na Galicia do século XVI (IV): A situación nas vilas de Corcubión, Fisterra e Muxía.
• As parroquias do concello de Cee: notas sobre a a súa poboación (ss. XVI-XX) (I): 1. O marco xeográfico-xurisdicional de partida.
• As parroquias do concello de Cee: notas sobre a a súa poboación (ss. XVI-XX) (II): 2. As fontes para o seu estudio no século XVI.
• As parroquias do concello de Cee: notas sobre a a súa poboación (ss. XVI-XX) (III): 3. O Censo de 1533.
• As parroquias do concello de Cee: notas sobre a a súa poboación (ss. XVI-XX) (IV): 4. 4. O Censo de 1571.
• As parroquias do concello de Cee: notas sobre a a súa poboación (ss. XVI-XX) (V):5. O Censo de 1587.
• As parroquias do concello de Cee: notas sobre a a súa poboación (ss. XVI-XX) (VI): 6. O Vecindario de 1587.
• As parroquias do concello de Cee: Notas sobre a poboación de Cee (ss. XVI-XX) (VII): 7. Análise do Vecindario de 1587.

Que pasou na Costa

• I: Descubrindo a nosa historia.
• II: O Megalitismo na Costa da Morte.
• III: A época castrexa (1ª parte).
• IV: A época castrexa (2ª parte).
• V: A pegada romana (Iª parte) .
• VI: A pegada romana (IIª parte).
• VII: A pegada romana (IIIª parte).
• VIII: A Época Medieval (1ª parte). Os suevos.
• IX: A Época Medieval (IIª parte). Séculos VI ó IX.
• X: A Época Medieval (IIIª parte).A aparición da Casa de Traba.
• XI: Época Medieval (IVª parte). Os Traba e as loitas polo poder.
• XII: Época Medieval (Vª parte). A reorganización territorial.
• XIII: Época Medieval (VIª parte). Dos Traba ós Moscoso.
• XIV: Época Medieval (VIIª parte). As loitas entre o arcebispo de Santiago e os Moscoso no século XV.
• XV: Época Medieval (VIIIª parte). A revolta irmandiña.
• XVI: A Época Moderna (1ª parte): O marco xurisdicional.
• XVII: A Época Moderna (2ª parte): As terras e os señoríos.
• XVIII: A Época Moderna (3ª parte):A poboación e a súa evolución.
• XIX: A época moderna (4ª parte): O mar como fonte de riqueza.
• XX: A Época Moderna (5ª parte). Os perigos do mar.
• XXI: A Época Moderna (6ª parte). O litoral a mediados do XVIII: a Matrícula de mar e a chegada dos fomentadores cataláns.
• XXII: A época moderna (7ª parte): O litoral a mediados do XVIII: a pesca da sardiña e o asentamento dos fomentadores cataláns.
• XXIII: A época moderna (8ª parte): As explotacións agrarias no século XVIII.
• XXIV: A época moderna (9ª parte): As profesións na Costa do século XVIII.
• XXV: A época moderna (10ª parte). O 1º terzo do século XIX.
• XXVI: A Época Contemporánea (1ª parte): A evolución demográfica (1860-2005).
• XXVII: A Época Contemporánea (2ª parte). As décadas centrais do s. XIX.
• XXVIII; A Época Contemporánea (3ª parte): A consolidación do fenómeno migratorio a América desde finais do século XIX.
• XXIX: A Época Contemporánea (4ª parte): A emigración no século XX.
• XXX: A Época Contemporánea (4ª e última parte): A emigración no século XX.

Elección Histórica da Costa da Morte

• elecconhistorica.com.

Especial Bicentenario de Víctor Castiñeira en La Voz de Galicia

• Douscentos anos da invasión francesa na Costa da Morte.
• O asentamento das tropas galas en Cee e Corcubión.
• Preparativos contra a invasión.
• A xunta de defensa tiña case todo do seu lado, pero varios erros levárona cara a derrota.
• O fatídico 13 de abril de 1809.
• A importancia das fragatas e o papel xogado pola inglesa «Endymion» no ataque a Cee e Corcubión.
• A perda de dúas igrexas e da vella talla da Virxe da Xunqueira.
• A invasión do 21 de abril.

Fonte

• Redacción de QPC (info@quepasanacosta.gal).