As parroquias do concello de Cee: notas sobre a a súa poboación (ss. XVI-XX) (I)

1. O marco xeográfico-xurisdicional de partida

Cando tratamos de achegarnos á historia do que foi Cee e o seu actual concello debemos ser conscentes de que as divisións territoriais do presente gardan moi pouca relación co pasado. O actual concello de Cee naceu, ó igual que os demáis concellos galegos no ano 1836, pero no Antigo Réxime, os territorios que compoñen o actual concello ceense estaban claramente delimitados en dúas partes; por unha banda está a propia vila que forma unha pequena illa pertencente o Arcediago de Trastámara, polo tanto estamos ante un territorio de señorío eclesiástico e xurisdición ordinaria propias, frente as demáis parroquias dos arredores pertencentes ó Conde de Altamira, é dicir, eran parroquias de señorío secular onde os Condes tiñan a potestade de nomear xuíces, alcalde e outros cargos, ademáis de cobrar certos dereitos ós seus moradores por razón de señorío. No caso da vila de Cee a situación era máis ou menos semellante ca única diferencia de que a figura do Conde é sustituída aquí polo Arcediago de Trástamara, dignidade da catedral compostelá, que igual cá o Conde só se preocupaba polos asuntos dos seus territorios cando había problemas no pago das rendas, ou cando os veciños lle reclamaban diante da máxima autoridade xudicial, a Audiencia do reino de Galicia, o que eles consideraban que era seu.

Así pois, esta dicomotía de xurisdicións e señoríos tiña os seus lóxicos efectos na vida de cada día. Un exemplo moi clarificador do que estamos a comentar sería o caso da xustiza no que podía chegar a darse o caso de que un ladrón de Cee poidera pasar a Corcubión onde estaría a salvo, xa que o xuiz de Corcubión, baixo a potestade do Conde de Altamira non tiña autoridade sobre os veciños de Cee por pertencer a outra xurisdición, neste caso do Arcediago de Trastamara. Evidentemente, podíase dar tamén a situación contraria e así debía ocurrer polo que tanto o Conde de Altamira como o Arcediago de Trastamara acabarían por chegar a un acordo para tratar de poñer remedio a esta situación, que creaba serios problemas e unha certa inseguridade entre os veciños, xa que os ladróns tiñan moi fácil o seu “traballo” de evitar a xustiza. Por eso firmarase na cidade de Santiago unha concordia o día 10 de xullo de 1548 entre Don Lopo Osorio de Moscoso, Conde de Altamira, e Don Francisco de Santillán, arcediago de Trastamara, nos seguintes termos (“Concordia de 10 de julio de 1548 entre los Señores Conde de Altamira y Arzediano de Trastamara relatiba a que los reos de las Jurisdicciones de Corcubion y Cee no se pudiesen guarecer de una a otra”): “... que por bia de concordia çerca de los mal echores que se acogian de una jurdiçion a otra se conçertaban e abenian en la forma e manera seguiente: que acogiendose algun mal echor dela villa e jurdiçion de Çe a la villa de Corcubion o de otra qualquiera parte dela jurdiçion de la merindad de Corcubion que la justiçia del dho señor arçediano pueda ir a la merindad de Corcubion a prender e prenda el tal mal echor con que no llebe bara de justiçia quando fuere a entender en lo que dho es y preso lo entregue al merino e justiçia de la villa de Corcubion y despues por carta rrequisitoria que el dho merino entregue al tal mal echor al dho señor arçediano oa su justiçia y que asi mismola justiçia del conde mi senor pueda ir a la dha villa e jurdiçion de Çe y prender a los mal echores que se le acogieren a la dha villa y jurdiçion  de Çe...”. Feita esta aclaración, da que xa temos escrito no Que pasou na Costa, nas seguintes entregas profundizaremos nun dos temas sobre os que temos máis dificultades para a súa reconstrucción: a poboación. * Nota aclaratoria da imaxe: No escudo desta linaxe podemos diferenciar os seguintes elementos: na metade da esquerda: en campo de prata unha cabeza de lobo arrancada de sable, linguada e sangrante de gules (en referencia ós Moscoso); na metade dereita: en campo de ouro dous lobos pasantes de gules un sobre o outro (en referencia ós Osorio); no borde temos oito escudos pequenos  mantelados, con castelo de ouro sobre gules e un león rampante de gules. En heráldica, o termo “gules” fai referencia a cor vermella e ten connotacións de belicosidade, alteza, victoria e fortaleza, entre outros.

• Víctor Castiñeira. (vmcastineira[arroba]quepasanacosta.gal)

Que pasou na Costa na época moderna

• Que pasou na Costa: Unha ollada á época moderna.
• Movementos migratorios na Costa (1700-1860) (I): Tipoloxía, fontes para o seu estudio e causas dos mesmos.
• Movementos migratorios na Costa (1700- 1860) (II): Tipos de movementos e a súa incidencia na demografía.
• Movementos migratorios na Costa (1700- 1860) (III): O século XVIII: a situación na vila de Cee e noutras parroquias da comarca.
• Movementos migratorios na Costa (1700- 1860) (IV): A primeira metade do século XIX na comarca fisterrán
• Movementos migratorios na Costa (1700- 1860) (V): Os lugares de destino dos emigrantes ceenses.
• Movementos migratorios na Costa (1700- 1860) (VI): Os lugares de destino dos emigrantes de Fisterra e Corcubión na primeira metade do s. XIX.
• Movementos migratorios na Costa (1700- 1860) (VII): Os cataláns, a sardiña e o comercio peninsular.
• Movementos migratorios na Costa (1700- 1860) (VIII): O comercio extrapeninsular e consideracións finais.
• A asistencia hospitalaria na Galicia do século XVI (I): A localización dos hospitais.
• A asistencia hospitalaria na Galicia do século XVI (II): Os hospitais e a súa relación coa prolongación xacobea.
• A asistencia hospitalaria na Galicia do século XVI (III): A situación na vila de Cee.
• A asistencia hospitalaria na Galicia do século XVI (IV): A situación nas vilas de Corcubión, Fisterra e Muxía.

Que pasou na Costa

• I: Descubrindo a nosa historia.
• II: O Megalitismo na Costa da Morte.
• III: A época castrexa (1ª parte).
• IV: A época castrexa (2ª parte).
• V: A pegada romana (Iª parte) .
• VI: A pegada romana (IIª parte).
• VII: A pegada romana (IIIª parte).
• VIII: A Época Medieval (1ª parte). Os suevos.
• IX: A Época Medieval (IIª parte). Séculos VI ó IX.
• X: A Época Medieval (IIIª parte).A aparición da Casa de Traba.
• XI: Época Medieval (IVª parte). Os Traba e as loitas polo poder.
• XII: Época Medieval (Vª parte). A reorganización territorial.
• XIII: Época Medieval (VIª parte). Dos Traba ós Moscoso.
• XIV: Época Medieval (VIIª parte). As loitas entre o arcebispo de Santiago e os Moscoso no século XV.
• XV: Época Medieval (VIIIª parte). A revolta irmandiña.
• XVI: A Época Moderna (1ª parte): O marco xurisdicional.
• XVII: A Época Moderna (2ª parte): As terras e os señoríos.
• XVIII: A Época Moderna (3ª parte):A poboación e a súa evolución.
• XIX: A época moderna (4ª parte): O mar como fonte de riqueza.
• XX: A Época Moderna (5ª parte). Os perigos do mar.
• XXI: A Época Moderna (6ª parte). O litoral a mediados do XVIII: a Matrícula de mar e a chegada dos fomentadores cataláns.
• XXII: A época moderna (7ª parte): O litoral a mediados do XVIII: a pesca da sardiña e o asentamento dos fomentadores cataláns.
• XXIII: A época moderna (8ª parte): As explotacións agrarias no século XVIII.
• XXIV: A época moderna (9ª parte): As profesións na Costa do século XVIII.
• XXV: A época moderna (10ª parte). O 1º terzo do século XIX.
• XXVI: A Época Contemporánea (1ª parte): A evolución demográfica (1860-2005).
• XXVII: A Época Contemporánea (2ª parte). As décadas centrais do s. XIX.
• XXVIII; A Época Contemporánea (3ª parte): A consolidación do fenómeno migratorio a América desde finais do século XIX.
• XXIX: A Época Contemporánea (4ª parte): A emigración no século XX.
• XXX: A Época Contemporánea (4ª e última parte): A emigración no século XX.

Elección Histórica da Costa da Morte

• elecconhistorica.com.

Especial Bicentenario de Víctor Castiñeira en La Voz de Galicia

• Douscentos anos da invasión francesa na Costa da Morte.
• O asentamento das tropas galas en Cee e Corcubión.
• Preparativos contra a invasión.
• A xunta de defensa tiña case todo do seu lado, pero varios erros levárona cara a derrota.
• O fatídico 13 de abril de 1809.
• A importancia das fragatas e o papel xogado pola inglesa «Endymion» no ataque a Cee e Corcubión.
• A perda de dúas igrexas e da vella talla da Virxe da Xunqueira.
• A invasión do 21 de abril.

Fonte

• Redacción de QPC (info@quepasanacosta.gal).