Notas sobre a poboación de Cee (ss. XVI-XX): 16. Os rexistros parroquiais: as faltas de carácter accidental

10:15 21/06/11

É ben coñecido o feito de que pasaba certo tempo entre que se celebraba o bautismo, enterro ou casamento, e o seu correspondente asentamento no libro sacramental. Esta situación compróbase cando aparecen anomalías no rexistro (anos con poucos asentamentos frente a outros que destacan polo contrario), e tamén mesmo podemos atoparnos co aviso por parte dun novo párroco que acaba de tomar posesión da parroquia da aparición das minutas (papeis onde se anotaban en primeira instancia os distintos actos antes do seu paso definitivo ó libro. Normalmente, cando a situación económica o permitía, as partidas dos libros eran copiadas por un escribán con boa letra para ter os libros moito máis presentables á hora de ensina-los para levar a cabo as diversas visitas pastorais mandadas polo arzobispado, con evidentes riscos de que estas de poideran perder). Así debeu ocorrer en Cee onde faltan boa parte dos bautismos habidos entre os anos 1704 e 1711. Tamén desde o mes de novembro de 1681 hai un vacío ata 1685 (o día 20 de agosto dese ano morreu o cura e ó revisa-los libros e cando se dan conta da falta), pero ó aparecer anotadas nun caderno as partidas puidose reparara-la falta, aínda que non de todo, xa que no ano 1682 hai poucas partidas de bautismo e do ano 1683 non hai ningunha, cando sabemos que estamos en anos de forte crecemento. Deso mismo era conscente o novo cura que deixa seis páxinas en branco “para cubrir los que faltan si se tiene noticia de sus padrinos o padres”.

Os exemplos de Lires, Cee e Brens así o demostran:
D. Pablo Pérez escribe no ano 1787 respecto á parroquia de Lires: “he hallado muchas partidas de bautizados muertos y casados en papel suelto y pudiendo aveiguar no estaren estampadas en este libro o en otro por el difunto vicario, con licencia superior lo executaré...”.

Do mesmo xeito, aínda que con máis gravedade por afectar a un importante número de anos (cinco e sete respectivamente) temolos casos de Cee e Brens. (Ó morrer ó párroco de Cee no ano 1841 comprobóuse que non había rexistros asentados de defuncións desde 1838 e casamentos desde 1836, faltas que se poideran subsanar ó aparecer as minutas). No caso de Brens, ofrecemos a testemuña deixada polo cura de Ameixenda e polo vicecura de Brens, nos que se explica con detalle como se chegou a esta situación e como se lle puso remedio. O exemplo é aplicable as demáis parroquias cando pasaba algo similar:

Certifico yo Dn Juan Antonio Garcia Mayán cura de la frª del Sr Santiago dela Ameixenda, Juez Comisionado por el Yllmº Sr Dn FR. Sebastián Malbar y Pinto Arzº y Sr dela Ciudad y Arzobispado de Santiago, que acompañado de Dn Juan Andrés Fernández Trillo cura economo dela frª de Sta Eulalia de Brens y en cumplimiento a sus Decretos con fecha de diez y ocho de Diziembre del año pasado de mil sietecientos ochenta y ocho, y tres de junio del presente, de ochenta y nuebe, por los quales sele concede Jurisdicción y facultad, para el reconocimiento delas partidas de bautizados, que por omisión dexó de poner por sus echaques abituales, Dn Manuel Vermudez Figueroa cura que fue dela expresada frª de Brens, y de abiriguadas las pasase al Libro de Bautizados, con la formalidad que se requiere y para que conste lo firma dho. Juez Comisionado con dho. Cura economo, a nuebe del mes de Junio del año de mil sietecientos ochenta y nuebe.

Rematan o traballo o día 12 do mesmo mes despois de asentar preto de sesenta partidas de bautismo e un bo número de enterros e casamentos deixando constancia de que asentaron todas as partidas que atoparon, se ben é posible que se perderan algúns papeis: “En mas abiriguación de otra alguna o mas partidas no pudimos descubrir sino las que quedan declaradas y para que a todo tiempo conste lo firma...”

Do mesmo xeito a alteración das datas nos asentamentos veñen a indicar que pasaba certo tempo entre o acto litúrxico e o seu paso ó libro sacramental. Así, aparecen nas diversas parroquias, exemplos de partidas que cronolóxicamente están mal postas.
En ocasións o mesmo párroco avisa desta circunstancia, noutras a responsabilidade hai que atribuirlla ás ausencias dos párrocos que eran excusados polos compañeiros máis próximos. É o caso de Lires, onde se asenta un bautismo no ano 1687 dous anos despois de que tivera lugar porque o cura de Frixe, que o excusara “lo dejó sin sentar en su lugar...”. Nos anos seguintes seguirá sendo habitual que o excusen os párrocos de Pereiriña, Sardiñeiro, Frixe, Buiturón. No caso de Ameixenda tamén nos atopamos como o seu cura pode ir a bautizar a Brens na ausencia do seu titular, e como tamén da autorización para que o excusen a el os párrocos de Cee e Brens.

Víctor Castiñeira. (vmcastineira[arroba]quepasanacosta.gal)

As parroquias do concello de Cee: notas sobre a a súa poboación

As parroquias do concello de Cee: notas sobre a a súa poboación (ss. XVI-XX) (I): 1. O marco xeográfico-xurisdicional de partida.
As parroquias do concello de Cee: notas sobre a a súa poboación (ss. XVI-XX) (II): 2. As fontes para o seu estudio no século XVI.
As parroquias do concello de Cee: notas sobre a a súa poboación (ss. XVI-XX) (III): 3. O Censo de 1533.
As parroquias do concello de Cee: notas sobre a a súa poboación (ss. XVI-XX) (IV): 4. 4. O Censo de 1571.
As parroquias do concello de Cee: notas sobre a a súa poboación (ss. XVI-XX) (V):5. O Censo de 1587.
As parroquias do concello de Cee: notas sobre a a súa poboación (ss. XVI-XX) (VI): 6. O Vecindario de 1587.
As parroquias do concello de Cee: Notas sobre a poboación de Cee (ss. XVI-XX) (VII): 7. Análise do Vecindario de 1587.
As parroquias do Concello de Cee: notas sobre a a súa poboación (ss. XVI-XX): 8. O Censo de 1591 e resumo da evolución no século XVI.
As parroquias do Concello de Cee: notas sobre a a súa poboación (ss. XVI-XX): 9. O século XVII.
As parroquias do Concello de Cee: notas sobre a a súa poboación (ss. XVI-XX): 10. O século XVIII e primeiro tercio do XIX.
As parroquias do concello de Cee: notas sobre a a súa poboación (ss. XVI-XX): 11. As veciñanzas de 1708.
As parroquias do concello de Cee: notas sobre a a súa poboación (ss. XVI-XX): 12. As veciñanzas de 1711 e 1717.
As parroquias do concello de Cee: notas sobre a a súa poboación (ss. XVI-XX): 13. Cee na segunda metade do século XVIII.
As parroquias do concello de Cee: notas sobre a a súa poboación (ss. XVI-XX): 14. Cee no primeiro tercio do século XIX.
As parroquias do concello de Cee: notas sobre a a súa poboación (ss. XVI-XX): 15. A evolución da poboación a través dos rexistros parroquiais (1600-1860).