Outra vez a emigración

08:45 25/02/13

A emigración sepárache das túas raíces e non sabes cando che pode traer. É unha deriva que leva da perda á incerteza.

Volvemos de novo a este tema despois de que fai uns días a Fundación Fernando Blanco anunciase o primeiro concurso de relatos curtos sobre a emigración dirixido aos alumnos de dez municipios da Costa dá Morte. Todos temos claro que a nosa terra estivo sempre illada e afastada dos mercados importantes e dos centros de decisión política e económica, tanto dentro de Galicia como dentro do Estado español. E ese illamento levou a que os investimentos non chegasen e as nosas xentes vísense obrigados a sobrevivir con enormes dificultades dedicadas ao sector primario -agrícola ou pesqueiro- e artesanal. Por ese motivo nunca cesou o fluxo migratorio, marchando a outras terras e vivindo -e morrendo tamén- na dolorosa cultura do desarraigamento.

Pero, de novo, a crise actual empuxa a tempos de emigración nunha terra que foi sempre terra de éxodos e desterros forzados e diásporas dolorosas. Recordo que na década dos anos 50 do século pasado chamoume a atención a continuada chegada de numerosos fardos envoltos en tea branca contendo roupas, herba mate e outros artígos que servían para acougar algunhas necesidades dos que aquí quedaran, remitidos por emigrantes do pobo asentado no mítico cabo fisterrán radicados en Arxentina, que fuxiran buscando o que A Costa dá Morte negáballes: a lexítima aspiración de vivir dignamente e poder edificar un futuro.

Esas imaxes foron a miña primeira aproximación á evidencia da emigración, do desterro e do exilio, revelándome a inmensa dor da separación e do desarraigamento. Anos máis tarde o destino encamiñoume a investigar a construción das escolas fundadas nas bisbarras de Soneira e Fisterra pola Sociedad ABC de Corcubión en Arxentina, traballo publicado nos anos 80 no caderno de Lecer e Culturas do Ideal Galego, levándome a coñecer o drama de veciños que se ausentaron, en moitos casos definitivamente, dos nosos pobos. E un exemplo podemos fixalo no concello de Fisterra: en determinada época había tantos ou máis oriúndos de devandito pobo en Arxentina que na propia localidade do Cabo.

Talvez o desarraigamento sexa o aspecto máis dramático do emigrante dos anos medios do século pasado. Pero hoxe en día, co avance das comunicacións, cun internet que achega e relaciona, o decrecemento dese estrañamento será indubidable para a maior parte dos mozos empuxados ao desterro económico. Oxalá que aos que vai dirixido o concurso de relatos curtos da Fundación non se vexan na necesidade de vivilo, pero, en todo caso, con este achegamento a unha realidade quizais para moitos inevitable ao prever que se intensifique nun futuro o fluxo migratorio, convenceranse de que a emigración con formación pode converterse nunha oportunidade que aquí difícilmente atoparán.