A falta de poucas horas para que se celebren os exames de secundaria poderíase facer unha serie de reflexións e unha proposta de solución, para que o proceso sexa máis obxectivo e para que a discrecionalidade dos tribunais non agoche un enorme grao de subxectividade que os fai pouco cribles.

Estamos ante un proceso complicado por todas as porcentaxes que se aplican e pouco actualizadas, xa que os temarios son do século pasado e a programación que se require non ten nada que ver coa aplicación PROENS da Xunta, que xa se utiliza para cursos de dous anos.

A primeira parte do exame divídese nun ou varios exercicios prácticos e un tema a escoller entre 4 dun total de máis de 70.

O exercicio práctico representa o gran cribado do proceso. Adoita ser tan difícil que houbo casos en anteriores convocatorias nos que ningún opositor chegaba a 5. E falamos de máis de 900 candidatos. As rúbricas imposibles e unha visión inabarcable da materia fan o resto.

En canto á parte teórica, non creo que haxa moitos adversarios que manexen todos os temas. A posibilidade de elixir entre catro reduce substancialmente o número de temas preparados. E estudalaos todos tampouco garante unha boa nota, xa que teñen que coincidir de novo coas rúbricas deseñadas polos tribunais.

Se superaches esta parte podes considerarte privilexiado, xa que á parte programática non adoita ter acceso a máis do dobre das prazas asignadas por cada tribunal.

Aquí entramos noutro esperpento da oposición, xa que é necesario presentar unha programación didáctica que non se corresponde co actual modelo de Secundaria e que as autoridades nin sequera teñen claro. Cinco leis educativas nos últimos 25 anos desconcertan a calquera. Imaxina os opoñentes e os que xulgan. Por iso, as redes sociais están cheas de ofertas para compralas.

A exposición dunha unidade didáctica pon fin a esta segunda parte. Posiblemente, sexa o único que realmente valora a aptitude do opoñente para impartir clases.

Esta parte non é a máis difícil de superar, polo que chegaremos á fase de concurso cun lixeiro descenso de aspirantes. Probablemente non atopemos aquí ningún interino, nin os interinos convertidos en suplentes (por demandas europeas), xa que a maioría deles foron sometidos a un curso cheo de actividades e burocracia que apenas lles permitiu estudar. Polo tanto, a acumulación de puntos non lles serviu de nada nun proceso denominado incorrectamente concurso-oposición e que debería rebautizarse oposición-concurso, xa que as probas de oposición son eliminatorias e non permiten acceder á segunda fase.

Pois ben, non me parece correcto criticar sen achegar unha posible solución. Neste sentido, o autor deste artigo presentou en dúas ocasións á Xunta unha proposta de reforma dos exercicios que obtivo o sinxelo “moitas grazas” por parte das administracións educativas. Máis aló da parte loxística da organización deste proceso, voume centrar nas súas fases.

Deixaría os dous primeiros exercicios como unha das 100 preguntas de opción múltiple sobre todos os temas, que eran proporcionais aos temas tratados neles. Así, por exemplo, en Xeografía e Historia, o 50% serían preguntas de Historia, o 30% de Xeografía e o 20% de Arte. Isto levaría a elaborar todo o temario e eliminaría a discreción e subxectividade das rúbricas e exercicios prácticos, ademais de aforrar uns días de correccións.

Do segundo, eliminaríase a programación didáctica, pola súa impracticidade e pola efemeridade das cambiantes leis educativas, centrando os esforzos do opoñente na defensa dunha unidade didáctica.

Despois desta primeira fase, que valería o 60% da nota, viría a fase de concurso, que suporía o 40% da nota final.

Obviamente habería que detallar cada fase con máis detalle, pero o importante é acabar co despropósito das actuais oposicións, coa continua polémica que rodea o proceso, coa subxectividade e arbitrariedade de moitas das cualificacións. Tamén hai que premiar e valorar a experiencia de quen leva moitos anos traballando temporalmente no ámbito educativo.

• Jacobo Santos Solla, Profesión Docente con destino definitivo en Camariñas, e membro do tribunal de oposición en catro ocasións desde o ano 2016.