Notas sobre a poboación de Cee (ss. XVI-XX): 17. Os rexistros parroquiais: as faltas de carácter sistemático

09:00 28/06/11

No tocante ás omisións de carácter sistemático, a máis importante e habitual na meirande parte dos arquivos parroquiais de Galicia é a omisión da mortalidade de párvulos. O seu rexistro depende de cada párroco polo que nos podemos atopar con situacións como as de Cee, con cen casos aproximadamente nos que se especifica claramente que o morto é un neno pequeno (catro casos aparecen no ano 1658, practicamente cando se inicia o primeiro libro, pero despois teremos que esperar ata o ano 1807 para atopar novos casos), ou Toba, onde nos inicios do seu primeiro libro de bautismos aparecen cinco mortos no ano 1673, todos párvulos e deles, tres son de peito. No ano seguinte repítese a situación con seis mortos, dos que catro son de peito. A partir deste ano non atoparemos máis casos de párvulos ata avanzado o século XIX.

Por desgracia, en Galicia non sucede o mesmo que en boa parte de Castela, onde as series sacramentais iniciabanse con anterioridade ó Concilio de Trento, sendo os primeiros os libros de matrimonios e bautismos. En varias parroquias, aínda que non foi obrigatorio ata a segunda metade do s. XVIII, os párvulos comenzaron a ser anotados, do mesmo xeito cá os adultos, desde finais do século XVI. Probablemente, o seu asentamento obedece á necesidade de deixar constancia do feito para despois poder levar a contabilidade da parroquia, en relación co cobro de sepulturas e oficios relixiosos. No caso das nosas parroquias, o máis normal e que o párroco se limite a poñer unha nota marxinal cun simple “murió”. Se o neno morreu ó pouco de nacer a súa omisión é prácticamente segura, quizais porque ó párroco non lle interesaba facer o asento dalguén que non deixara nada no seu fugaz paso por este mundo. Esta debe de ser a razón pola que as veces atopamos partidas de bautismo iniciadas sen rematar e co citado “murió”, como por exemplo no Libro I de San Esteban de Lires. En definitiva, ó máximo que podemos aspirar é a reconstruir a mortalidade infantil a partir dos libros de bautizados desde o século XIX, que é cando atopamos, nalgunhas parroquias incluso antes, ó lado do nome do bautizado a data da súa morte no lugar da anotación de “murió”.

Despois de todo exposto nas entregas anteriores, parece que as fontes parroquiais teñen moitos defectos e que dificilmente se pode sacar conclusións fiables do seu estudio. Certo é que os arquivos parroquiais galegos, en xeral e a diferencia dos casteláns, son tardíos, mal conservados e contando ás veces con rexistros deficientes, pero aínda así teñen a avantaxe de ser a fonte de meirande representatividade social e ó mesmo tempo de ser a que menos poboación deixa fóra, polo que se converte nuha fonte insustituible á hora de afrontar estudios de carácter demográfico e social, tal e como xa deixara constancia na súa obra sobre a antiga provincia de Mondoñedo o catedrático Saavedra Fernández.

Víctor Castiñeira. (vmcastineira[arroba]quepasanacosta.gal)

As parroquias do concello de Cee: notas sobre a a súa poboación

As parroquias do concello de Cee: notas sobre a súa poboación (ss. XVI-XX): 1. O marco xeográfico-xurisdicional de partida.
As parroquias do concello de Cee: notas sobre a súa poboación (ss. XVI-XX): 2. As fontes para o seu estudio no século XVI.
As parroquias do concello de Cee: notas sobre a súa poboación (ss. XVI-XX): 3. O Censo de 1533.
As parroquias do concello de Cee: notas sobre a súa poboación (ss. XVI-XX): 4. 4. O Censo de 1571.
As parroquias do concello de Cee: notas sobre a súa poboación (ss. XVI-XX): 5. O Censo de 1587.
As parroquias do concello de Cee: notas sobre a súa poboación (ss. XVI-XX): 6. O Vecindario de 1587.
As parroquias do concello de Cee: notas sobre a súa poboación (ss. XVI-XX): 7. Análise do Vecindario de 1587.
As parroquias do concello de Cee: notas sobre a súa poboación (ss. XVI-XX): 8. O Censo de 1591 e resumo da evolución no século XVI.
As parroquias do concello de Cee: notas sobre a súa poboación (ss. XVI-XX): 9. O século XVII.
As parroquias do concello de Cee: notas sobre a súa poboación (ss. XVI-XX): 10. O século XVIII e primeiro tercio do XIX.
As parroquias do concello de Cee: notas sobre a súa poboación (ss. XVI-XX): 11. As veciñanzas de 1708.
As parroquias do concello de Cee: notas sobre a súa poboación (ss. XVI-XX): 12. As veciñanzas de 1711 e 1717.
As parroquias do concello de Cee: notas sobre a súa poboación (ss. XVI-XX): 13. Cee na segunda metade do século XVIII.
As parroquias do concello de Cee: notas sobre a súa poboación (ss. XVI-XX): 14. Cee no primeiro tercio do século XIX.
As parroquias do concello de Cee: notas sobre a súa poboación (ss. XVI-XX): 15. A evolución da poboación a través dos rexistros parroquiais (1600-1860).
As parroquias do concello de Cee: notas sobre a a súa poboación (ss. XVI-XX): 16. Os rexistros parroquiais: as faltas de carácter accidental.