O vindeiro ano a miña primeira colaboración na prensa cumprirá 40 anos. Foi no “El Diario Español” de Montevideo sobre a constitución española de 1978. Despois de centos de notas en diferentes medios sinto que cada vez hai menos xente que queira informarse sobre a moi nobre e xenerosa República Oriental do Uruguai. As pegadas de Galicia poden ser seguidas desde 1527 ata este mesmo 2018. Estou a falar de case cinco séculos nos que os fillos do paraíso atlántico achegan o seu suor para encher de solidariedade os vieiros dunha afastada terra do sur americano. Vou facer un breve resumo de fitos nos que Galicia deixa o seu selo de identidade. O primeiro é falar do mariño Diego García quen nunha carta de 1527 nomea aos nativos coma “charruases”. O tal Diego chámalle “charrúas” xa que o seu aspecto faille lembrar as máscaras do entroido de Allariz. En 1740 temos ao primeiro galego que casa en Montevideo, o mindoniense Alonso Puga Miranda, sarxento do Reximento de Cantabria. A primeira botica da capital uruguaia foi aberta en 1740 por Gabriel Piedracueva Varela, nativo do concello de Miño. O emigrante de Paramos (O Covelo) Francisco Rodríguez Alonso é o dono dunha “pulpería” en Sarandí del Yi (Durazno). En 1782 ergue unha capela na súa propiedade que hoxe é monumento histórico nacional. Arredor do 1800 os irmáns Xosé e Luís Fernández Bermella de Maside-Ourense levan a Montevideo dous cruceiros de pedra que encargaron a canteiros da súa parroquia de Santa María de Amarante. Son os monumentos máis antigos do Uruguai. Un deles está no cemiterio Central e o outro na igrexa do Cordón. É necesario ir debullando para logo poder xustificar o meu laio pola escasa atención que Xunta e Deputacións lle prestan a un país onde aínda a nosa lareira está acesa. En 1811 ten lugar o chamado “Grito de Asencio” que marca o comezo do proceso independentista. O promotor do levantamento foi o alférez Ramón Fernández Ximénez, fillo de Dionisio F. (Arcade-Soutomaior). O primeiro poeta que lle canta a patria uruguaia foi Bartolomé Hidalgo que se considera o fundador da lírica gauchesca no Río da Prata. É moi curioso que nos seus famosos “cielitos” de 1811-1815 use a nosa lingua nun verso ao escribir: echando al hombro un fungeiro. É o primeiro que fai referencia a gaita e aso galegos coma sinónimo de godos (españois). O dous secretarios do heroe nacional don Xosé Artigas son Miguel Barreiro (ata 1815) e Xosé Monterroso (1815-1820), ámbolos dous descendentes de familias cambadesas. Imos agora a falar dos presidentes uruguaios de ascendencia galega. En 1838 foi presidente interino Gabriel Antonio Pereira e logo, entre 1856-1860, o sexto presidente. Pedro José Varela foi interino en 1868 e logo o décimo presidente en 1875. Lorenzo Latorre foi dictador entre 1875-79 e logo presidente constitucional entre 1879-1880. Francisco Antonino Vidal estudou pediatría en París e foi presidente interino e logo o décimo segundo presidente constitucional. Máximo Santos foi o décimo terceiro presidente. Máximo Tajes foi o décimo quinto. Julio Herrera y Obes Martínez foi o décimo sexto. Claudio Williman González foi o vixésimo. Alfredo Baldomir foi o vixésimo séptimo. Óscar Gestido Pose foi o trixésimo segundo. Tabaré Vázquez Rosas foi o trixésimo noveno na súa primeira presidencia e agora mesmo é o cuadraxésimo primeiro. Don Tabaré é neto por liña paterna de Xosé Vázquez e Dolores Edreira. O avó era da parroquia ourensá da Purísima Concepción de Vilar de Astrés e a avoa da parroquia betanceira de Santiago de Requián. Fixen unha reducida síntese das obras dos centos de albaneis emigrantes que sementaron alicerces no Uruguai. Os interesados en maior información poden pedir a Montevideo a documentada publicación “SOBRE GALLEGOS Y ORIENTALES: Familias y Apellidos de Dos Orillas” da autoría de José Monterroso Devesa. O meu único interese é que a Xunta de Galicia promova máis iniciativas culturais que sexan unha homenaxe aos galegos que axudaron na fundación e mantemento dunha república que camiña con paso firme polo carreiro do progreso. Non entendo que ningún parlamentario ou membro do goberno presente á consideración do consello da Xunta a proposta de distinción de don Tabaré (ademais de presidente é recoñecido médico óncologo) como MEDALLA DE OURO de Galicia. Non debemos esquecer que foi médico na Casa de Galicia –-a mutualista galega máis grande do mundo--- o cal o uniu a compañeiros descendentes da emigración que tamén suaron con fidelidade ao país que acolleu aos seus loitadores avós. Don Tabaré remata o seu mandato o primeiro de marzo do 2020. Coido que sería un peche moi emotivo para a súa ética traxectoria que Galicia o distinga como se merece.

• Manuel Suárez Suárez.

 

Outros artigos dende Lonxe de Montevideo

• O Mar das Malvinas en xullo.
• Ribadeo Indiano.
• O moi exitoso camiño científico de Elisa.
• O mar das Malvinas no mes de xuño (VI).
• O mar das Malvinas en maio (V).
• O mar das Malvinas en abril (IV).
• O fogar mariño de Olveira Traba nas Malvinas (III).
• O mar das Malvinas (II).
• Ao norte das Malvinas (I)
• Imos arriba coa Semana de Turismo.
• Dona Diáspora, de Baíñas a Bos Aires.
• A nosa lareira espiritual en Bos Aires.
• As cartas do Avó Pascasio: O afundimento na inmoralidade.
• Na beira montevideana do Río da Prata.
• As cartas do Avó Pascasio: A garrafa que custaba vinte pesos.
• Viva o moi honorable Centro Galego de Bos Aires!.
• As cartas do avó Pascasio: Ao servizo da Macri Famiglia.
• As cartas do avó Pascasio: Anda que che cure Lemus!.
• As cartas do Avó Pascasio: O territorio ancestral dos mapuches.
• Tabaré e Lucía;
• As cartas do Avó Pascasio: Un secuestrador de apelido Macri.
• As Cartas do Avó Pascasio: O moi indigno goberno macrista.
• As cartas do avó Pascasio: As píldoras macristas son antidemocráticas.
• As cartas do Avó Pascasio: A crueldade do goberno neoliberal macrista.
• O veleno macrista no Centro Galego de Bos Aires.
• As cartas do avó Pascasio: Que me estás contando?.
• As cartas do avó Pascasio: Aplausos fortes para o gobernador de San Luís!.
• As cartas do avó Pascasio: Macri defraudou á cidadanía arxentina.
• As cartas do avó Pascasio; Unha para todos no medio da cancha.
• As cartas do avó Pascasio: En San Martín de Ándelos.
• As Cartas do Avó Pascasio: Aplausos para o gobernador gayego de San Luís!.
• As Cartas do Avó Pascasio: Sempre fixen o que debín
• O regreso da Illa do Tesouro.
• As cartas do Avó Pascasio: Unha afronta que debe ser denunciada.
• As cartas do Avó Pascasio: Os sangüichitos da malcritud.
• Desde o 2 de maio de 1907 en Bos Aires.
• As cartas do avó Pascasio: The Oxford Union.
• As cartas do Avó Pascasio: A soia é un Poroto.
• As Cartas do Avó Pascasio: O hospital dos emigrantes galegos en Bos Aires.
• Imos a Montevideo!.
• As cartas do Avó Pascasio: Unha proposta para o ministro arxentino de Saúde.
• As cartas do Avó Pascasio: Dúas ducias de ñoquis macristas.
• As cartas do Avó Pascasio: Quero falarche do Centro Galego de Bos Aires.
• Imos a Montevideo!.
• O glorioso Centro Galego de Bos Aires.
• As cartas do Avó Pascasio: Un mercenario no Banco da Nación Arxentina.
• As cartas do Avó Pascasio: Unha camioneta para o alegre “sojerito” exportador.
• As cartas do Avó Pascasio: Unha carta para Giulianno Sorettini.
• As Cartas do avó Pascasio: Os aires acondicionados.
• As cartas do avó Pascasio: Alalá de Morazón.
• O ingreso do Tato da Valiña na Asemblea Celestial da Emigración Riopratense.
• Unha bolsiña con castañas de Galicia.
• As cartas do avó Pascasio: Aqueles que votaron en contra propia.
• As Cartas do Avó Pascasio: Unha esmola de don Mauricio.
• As cartas do avó Pascasio: Don Hipólito, cen anos despois.
• O noso benquerido Centro Galego de Bos Aires.
• As Cartas do Avó Pascasio: O indigno réxime macricida.
• Agrandouse o Uruguay!.
• As cartas do Avó Pascasio: Clínica Sanitaria do Globo Amarelo.
• As cartas do Avó Pascasio: O que non podes facer na Arxentina.
• As cartas do avó Pascasio: Un angustioso caso de cornudismo macricida.
• Gol de Peñarol!.
• As cartas do Avó Pascasio: O gran traidor na catedral de Etchemiadzin.
• O milagre de Tandil.
• As cartas do Avó Pascasio: A concha da Shell.
• As Cartas do Avó Pascasio: Sen asado na grella e sen pan no forno.
• As cartas do Avó Pascasio: O complexo de dona Florinda.
• As Cartas do Avó Pascasio: Unha alegre grasita coloreada.
• As Cartas do Avó Pascasio: O saqueo do réxime macricida.
• As Cartas do Avó Pascasio: A aporofobia do réxime macricida.
• Un moi lixeiro mecánico dental.
• As cartas do Avó Pascasio: Hai algo que non pecha.
• As Cartas do Avó Pascasio: O regreso de Alberto Manguel.
• A familia Batán do Mosquetín.
• A Banda Oriental é un bastión de benestar.
• As cartas do Avó Pascasio: Unha cancha moi enlamada.
• As cartas do Avó Pascasio: Un bo vaso de viño tinto.
• As cartas do avó Pascasio: Unha changuita para Inés.
• As cartas do Avó Pascasio: A dieta macricida prohibe o asado.
• As cartas do avó Pascasio: O macriquilombo instálase na República Arxentina.
• Isabel, a noiva “gayega” de Carlos Gardel.
• Asemblea Celestial da Emigración Riopratense.
• As cartas do avó Pascasio: A nacionalización do Centro Galego de Bos Aires.
• Sr. Jorge Daniel Lemus: Ministro de Saúde da nación Arxentina e fillo duns emigrantes de Cereixo.
• A dieta macricida do globo amarelo.
• A marcha atrás tamén é un cambio.
• As cartas do Avó Pascasio: Una quintita en Avellaneda.
• Non somos pedras.
• As Cartas do Avó Pascasio: Un erro pódese convertir nun horror.
• Eu tamén son fisterrán!.
• As cartas do Avó Pascasio: Unha petición para o presidente Scioli.
• As cartas do Avó Pascasio: Non coman a curva!.
• As cartas do Avó Pascasio: Imos con Daniel da Villa Crespo.
• As Cartas do Avó Pascasio: Non foi maxia pero foi máxico.
• As cartas do avó Pascasio: “Milonga de aquí”.
• Unha linda primavera aurinegra!.
• Un golazo de Cristina!.
• As cartas do Avó Pascasio: Unha ovella negra no poder.
• A auga é vida.
• A moi garimosa República Arxentina.
• As cartas do avó Pascasio: Homenaxe a Amelita Baltar.
• As cartas do Avó Pascasio: O valor dunha neta de Cuntis.
• As cartas do Avó Pascasio: Unha balea azul na Avenida Sarmiento.
• As cartas do Avó Pascasio: O repouso do “Centrojás”.
• As cartas do Avó Pascasio: A almendra no aquelarre.
• As cartas do Avó Pascasio: “Volverei e serei millóns.
• Gol de Galeano!.
• As cartas do Avó Pascasio: O tren que move aos arxentinos.
• As cartas do Avó Pascasio: Un país de novela.
• O segundo mandato do “gayego” Vázquez.
• As cartas do Avó Pascasio: No corazón dos arxentinos.
• As cartas do Avó Pascasio: Non me toquen a Cristina!.
• As cartas do avó Pascasio: Os nosos herdeiros son arxentinos.
• JE SUIS Centro Galego de Bos Aires.
• As cartas do Avó Pascasio: O Centro Galego da Habana.
• Dona Diáspora na Habana.
• As cartas do avó Pascasio: Os avós que laburamos de albañiles.
• Don Tabaré, presidente electo dos uruguaio.
• O médico de La Teja.
• No paraíso dos paraísos.
• Forza Centro Galego de Bos Aires!.
• Un “hornero” chamado Tabaré.
• Carlos Penelas en Compostela.
• Dona Calandria Fernández e don Voitre Singer.
• A desaparición do Centro Galego de Bos Aires.
• Dona Diáspora viaxa ata San Isidro de Curuguatí.
• Un adeus garimoso para un amigo da Costa da Morte.
• Dona Diáspora nas beiras do Chamangá.
• Dona Diáspora na cidade uruguaia de Melo.
• San Gardel de Tacuarembó.
• Dona Diáspora na rambla de Piriápolis.
• Un fogón artiguista en Madrid.
• As Cartas do Avó Pascasio: Os neopiratas á abordaxe de Galicia.
• As cartas do avó Pascasio: O “Clan do Clarinete” perdeu a partitura:
• As cartas do Avó Pascasio: O caldo galego sempre vén ben.
• O poema e a canción.
• As cartas do Avó Pascasio: A boa saúde do cine arxentino.
• O retorno de Lucía.
• As cartas do avó Pascasio. Unha “Queimada Solidaria” no Centro Galego de Bos Aires.
• As cartas do avó Pascasio: Os números cantan.
• As cartas do avó Pascasio. No barrio montevideano de La Teja.
• Hai que aprender do goberno arxentino!.
• As cartas do Avó Pascasio: Lembras a Burgueño?.
• Consuelo e Susana: unha mesma emoción emigrante en Bos Aires.
• As cartas do Avó Pascasio: O vindeiro xoves 25 de xullo.
• As cartas do avó Pascasio: Unha querella en Madrid.
• As cartas do avó Pascasio: Aplausos para a pontevedresa Ángeles Ruibal.
• O novo Centro Galego de Bos Aires.
• A alegría porteña dunha emigrante de Vila de Cruces.
• As cartas do avó Pascasio. Un interventor con sensibilidade galega.
• Unha loitadora emigrante de Vimianzo en Montevideo.
• As cartas do avó Pascasio. Adeus peixes, adeus leite.
• Volvemos ao Río da Prata.
• As cartas do avó Pascasio: Os neo-filibusteros atacan Pescanova.
• A “Suprema Inxustiza” da impunidade.
• Unha conversa na mámoa de dona Pedra da Arca.
• Unha carta ao Dr. La Blunda [Interventor do Centro Galego de Bos Aires].
• As cartas do Avó Pascasio: Un heroico mariñeiro de Fisterra.
• Dona Diáspora en Borneiro.
• Dona Diáspora en Baíñas.
• As cartas do avó Pascasio: Esperando ós Reis Magos.
• As cartas do avó Pascasio: Unha visita á Casa de Galicia de Montevideo.
• As cartas do avó Pascasio: Aprender dos erros.
• As cartas do avó Pascasio: En busca dos millóns perdidos.
• As cartas do Avó Pascasio: Un fogar común na esquina de Belgrano e Pasco.
• Aquel neno da montaña leonesa de Villamanín.
• As cartas do Avó Pascasio: Enganchados ao carro arxentino.
• As cartas do avó Pascasio: A nosa moeda son os pesos arxentinos.
• As cartas do avó Pascasio: Os nosos carballos.
• As cartas do avó Pascasio: Viñemos para sementar.
• Os españois apretan o cinto.
• O ingreso de dona Balbina na Asemblea Celestial da Emigración Riopratense.
• Uruguai abre o camiño para a derrota dos narcotraficantes.
• Forza Elba!.
• Aos moi prezados dirixentes de entidades galegas na Emigración.
• Unha muller no temón do Centro Galego de Bos Aires.
• A urxencia dunha solución para o Centro Galego de Bos Aires.
• Adeus, egrexio mestre Cordeiro Monteagudo.
• Forza Centro Galego de Bos Aires!.
• Graciñas, prezada Arxentina!.
• Sempre con Arxentina!.
• Berremos forte: forza Centro Galego de Bos Aires!.
• A forza dunha neta da parroquia de Bamiro Montevideo.
• O noso embaixador honorario en Bos Aires.
• O fungueiro de Bartolomé Hidalgo.
• Tres galegos da Costa da Morte en terras montevideanas.
• O hórreo do presidente Mujica.
• “La Juvenil” de Bos Aires e “Casa Cruz” de Baio.
• Forza Adolfo!.
• Dona Diáspora busca traballo en Montevideo.
• Galicia, entre Piriápolis e Tacuarembó.
• An Oriant, graciñas.
• Os mesmos sentimentos emigrantes en Bos Aires.
• Un rapaz solidario chamado Martiño.
• A maleta montevideana de dona Diáspora.
• A maleta arxentina de dona Diáspora.
• A forza dos Penedos de Pasarela.
• Dona Diáspora nas beiras do Río da Prata.
• En Bos Aires, unha romería solidaria.
• A páxina emigrante dunha gaiteira montevideana.
• Sempre na Habana!..
• Imos camiño da Habana?.
• O exilio de don Voto Perdido.
• A nosa herdanza na Habana.
• O futuro do Centro Galego de Bos Aires.
• As tres palabras que perderon os emigrantes.
• Unhas garimosas apertas de dona Diáspora.

Fonte

• Redacción de QPC ([email protected]).