O 22 de febreiro de 1846 naufragaba na cala de Gures, fronte ao monte Pindo, o vapor de pas Great Liverpool. Toda a tripulación e a pasaxe, salvo unha señora e unha nena, ambas as inglesas, e un aya india, salvouse. O pecio foi saqueado por centos de aldeáns ante a impotencia dos británicos e as xoias das damas desapareceron na aldea de Gures mentres se secaban as súas roupas ao lume no interior das chozas. É moi posible que aínda agora algúns garden en Gures o segredo do destino posterior desas xoias. Dúas semanas despois, cando o último grupo de náufragos británicos preparábase ao amencer para saír de Cee cara a Coruña, o capitán do barco, Mcleod, da Royal Navy, cortábase a xugular en Cee e era enterrado na cala de Fornelos. O Great Liverpool era un transatlántico pioneiro de luxo e o primeiro vapor de dúas chemineas que cruzara o Atlántico. Viña de Alexandría e Xibraltar con rumbo a Southampton, levando a bordo ás clases coloniais británicas que dirixían a India do Imperio. De Mcleod sabíase que era escocés e servira na Royal Navy. Había estado destinado na illa de Santa Helena, probablemente na época en que estaba alí prisioneiro Napoleón . Segundo as crónicas do cónsul coruñés Eduardo Santos, McLeod quedou moi afectado pola perda do barco e o temor a perder o seu emprego empuxoulle ao suicidio, deixando á súa viúva embarazada e con dous nenos pequenos. Adquirín un texto recentemente incorporado a Internet e tamén impreso pola editorial Bibliobazaar que nos proporciona algúns trazos e anécdotas máis sobre McLeod e sobre a vida a bordo do vapor inglés da naviera Peninsular and Oriental. Trátase do libro do enxeñeiro Frederick Walter Simms, titulado "England to Calcutta, by the Overland Route, in 1845". Foi publicado póstumamente polo seu fillo en 1877. Como o seu título indica describe a viaxe a bordo do Great Liverpool que debían realizar todos os británicos para chegar á India antes da construción en 1869 da canle de Suez. De Southampton a Alexandría en Exipto, tocando en Xibraltar e Malta. Logo en barcazas remolcadas por cabalos ata Afteh, de alí en vapor ata O Cairo, e finalmente en carromatos e camelos ata Suez a través do deserto. En Suez embarcábanse no Hindostan, un barco aínda máis luxoso que o Great Liverpool, ata chegar á India. Do seu paso fronte a FIsterra cóntanos o enxeñeiro Simms que tras ver unha balea e marsopas, as segundas sinal seguro de que se aveciñaba un temporal: Vimos terra de novo pouco antes do ocaso o 23 (de xullo de 1845); esta era o cabo de Finisterre. O mar embravecérase moito, e a "maladie de mer" comezou a causar estragos entre os pasaxeiros. O Cabo de Fisterra é un promontorio llamativamente audaz, e non esquecerei con facilidade a ominosa grandeza do seu aspecto cando o volvín a dobrar, o 22 de Outubro de 1850; prevalecía unha tormenta, o ceo estaba encapotado de escuras nubes, os lóstregos resplandecían a través da escuridade, o mar ruxía, e o lúgubre e elevado cabo parecía engurrar o ceño sobre nós ameazando con destruírnos. Estabamos demasiado cerca para que eu sentíseme do todo cómodo, aínda que me alegraba de ser testemuña da escena. Parecía ser baixo aquelas circunstancias un lugar moi apropiado para ser certamente un "finisterre" para calquera pobres mariñeiros que tivesen a desgraza de estrelarse alí. Do capitán Mcleod dinos que era "un home alto e enxoito, de mediana idade, e que tiña unha reputación de ser un mariño moi capaz". Logo describe ao enxeñeiro a comodidade dos camarotes, os horarios, a boa comida e excelente bebida, os entretementos de a bordo, incluído o backgammon, a banda de música e, curiosamente, o xadrez que xogaban sobre todo as señoras. Tamén había moitos animais a bordo para o consumo de carne, na cuberta baixa a proa. Os victorianos eran homes relixiosos e Simms narra os sorprendentes problemas que tiña o capitán Mcleod para organizar o servizo relixioso dominical tras a recalada de Xibraltar. Toda a descrición rezuma un encanto de época que deleita cos seus detalles persoais: Esa tarde achegóulleme o noso capitán e díxome que nunca lle gustaba deixar pasar o Domingo sen ler o Servizo Divino polo menos unha vez a bordo do seu barco, e que era raro que se vise sen un clérigo ou misioneiro a bordo ao que encargaba deste deber, pero que na presente ocasión non había ningún clérigo a bordo, e habendo buscado axuda neste asunto, pensara que eu era unha persoa moi adecuada para a tarefa, e que se sentiría moi agradecido se eu lévaa a cabo. A esta inesperada petición repliquei que o habitual era que o capitán, ou o seu Primeiro Oficial, ou o médico lesen as oracións; el respondeu que tanto el como o seu primeiro oficial eran Presbiterianos (é dicir, non anglicanos como os pasaxeiros, nota de J.Campos), e que ademais, ao ser escoceses, non lles era posible ler en voz alta sen certas peculiaridades de pronuncia que podían ocasionar burlas entre algúns dos pasaxeiros; ademais o contable, ao ser Católico romano, non quería facelo, e finalmente o doutor non lle parecía adecuado, por ser un home tan novo. Houbo algunha discusión máis sobre o tema, á que se uniu o defunto Coronel Cureton (morto en acción de guerra contra os sikhs pouco logo da súa chegada á India, J.C.),e finalmente foi acordado que eu lería o Servizo Relixioso da mañá seguinte. Chegou a mañá do Domingo, eu abandonara o meu camarote para darme un baño (había baños a bordo do Great Liverpool, J.C.) , e durante a miña ausencia a miña muller escoitou algo como a seguinte conversación entre dúas dos mariñeiros que estaban limpando a cuberta, preto da porta do noso camarote. "Tom" dixo un. "Supoño que non teremos igrexa hoxe, xa que non hai un gabán-negro a bordo". "Supoño que non", foi a resposta; "fai bastante tempo desde que estamos sen un gabán-negro; había moitos na última viaxe, e ata un bispo para máis inri. Bo, podemos arranxarnos sen eles, son tan quisquillosos, e causan unha chea de encordios". "Supoño" dixo a primeira voz, "que o non ter un gabán-negro é a razón pola que fixemos unha etapa tan estupenda, e gozado de tan bo tempo nesta viaxe". "Ja,Ja!" dixo o outro,"Moi probable", e houbo máis charla neste sentido. Parece ser que o Capitán e o coronel Cureton non dixeran nada sobre a celebración do Servizo Divino porque se notou certa sorpresa cando se deron as ordes para "aparellar a Igrexa", como se chamaba aos preparativos, e fixéronse moitas conxecturas sobre quen ía oficiar como Pastor. Á hora habitual do Servizo Divino deuse o toque de campá, para imitar precisamente o son das "campás para asistir á Igrexa" na feliz Inglaterra, invocando así aos pasaxeiros e á tripulación ás oracións. Unha vez todos reunidos a escena era extremadamente atractiva. Un gran toldo estendeuse na popa do barco, baixo a que se dispuxeron cadeiras e reclinatorios. Para os pasaxeiros e a tripulación. O Capitán e os oficiais estaban de uniforme, e os homes nas súas mellores roupas, cada un en posesión dun Libro de Oración. Dispúxose unha bandeira sobre o cabrestante, que servía de atril, e colocouse unha casaca para que o oficiante se arrodillase sobre ela. O sol brillaba no alto, unha brisa suave murmuraba entre a jarcia, e o mar estaba case en calma; isto, unido á alegre expresión dos asistentes formaba unha escena feliz, difícil de esquecer. A cuestión de quen era o pastor? seguía sen resolverse, cando o capitán McLeod, cunha respectuosa reverencia, anunciou que todo estaba listo e pediume que oficiase. Ao concluír as oracións, o digno Capitán adiantouse de novo, e do seu parte e da de todo o barco, deume as grazas. Este procedemento repetiuse ao Domingo seguinte, e desde ese momento a tripulación creu que "!logo de todo tiñan a bordo un gabán-negro!". Ao chegar á altura de Alxer Mcleod achegou o great Liverpool ao porto e describiulle o bombardeo de Alxer de 1816 a Simms, no que ao parecer participara como castigo aos BinLadens da época que asaltaban e secuestraban barcos europeos. Finalmente en Alexandría Simms e a súa esposa despedíronse do bo Capitán MCleod sen saber que no curto espazo dun ano o capitán suicidaríase en Gures e ela morrería de febres tropicais na India. Outro texto, que aínda non puiden obter, que se conserva nos arquivos do Centro de Estudos Asiáticos da Universidade de Cambridge, no que se narra unha viaxe de 1842 tamén a bordo do Great Liverpool pola mesma ruta é o titulado "A voyage to the far east in 1842. The journal and letters of Robert Binning".

• Juan Campos.
• Santiago, xullo 2009.

"En recordo de Yago Poch, que tanto amaba as historias da Costa da Morte"

Máis información

• "England to Calcutta, by the Overland Route, in 1845".