Martín Amarelle, o heroe solidario xalleiro

08:47 07/08/14

A pasado fin da celebrábase en Londres unha nova edición da súa xa famoso triathlon, un deporte individual e de resistencia, que reúne tres disciplinas deportivas, natación, ciclismo e carreira a pé. Caracterízase por ser un dos deportes máis duros que existen no panorama competitivo internacional actual. Os deportistas que o practican manteñen un severo calendario de adestramentos para poder facer fronte ás esixentes condicións das probas, tanto físicas como psicolóxicas. O triathlon de Londres dispútase en varias modalidades, e unha das de máis dificultade é a modalidade olímpica (1.500 metros de natación, 40 km de ciclismo e 10 km de carreira). E alí estaba un Xalleiro de Santa Comba. Martín Amarelle García estaba disposto só a acabar a competición na categoría de veteranos de 40 a 44 anos. Pero nuevamente, do mesmo xeito que sucedeu na súa participación fai uns meses na marathón da capital londinense saltou a sorpresa. Martín entraba en meta no posto 232 da xeral e no 22 da súa categoría olímpica de 40-44 anos, un espectacular resultado si temos en conta a dureza da proba e os máis de 13.000 participantes (4.463 deles na modalidade olímpica).
O Xalleiro de Santa Comba completaba a proba en 2 horas 17 minutos e 39 segundos, só 16 minutos máis que o 5º clasificado na xeral. Por probas individuais Martín completaba os 1.500 m. a nado en 00:27:01, os 40 km en bicicleta en 1:03:35 e os 10 km de carreira en 00:39:50. Como dicimos un espectacular resultado para un deportista veterano afeccionado e emigrante que segue honrando ás xentes deste pobo polo mundo adiante, combinando o deporte co traballo con nenos con deficiencias físicas psíquicas e sensoriais. Martín xa participara fai dous meses na Marathon de Londres, unha das tres grandes do circuíto mundial, parando o crono nas 3 horas 32 minutos e 14 segundos, correndo sen parar durante 42 km e 195 metros, que lle daba un extraordinario 5282 posto na xeral entre máis de 50.000 participantes e alcanzando o posto 4529 na categoría de homes e o 2229 da categoría de idade de 18 a 39 anos. O seu mérito é dobre. Por unha banda o correr por unha causa benéfica, algo polo que destacan os xalleiros en todo tipo de actividades solidarias, e por outro, o facelo dentro dunha modalidade deportiva que nunca había prácticado antes, malia ser un extraordinario deportista. Na súa mocidade e logo de practicar hockey sobre patines, Martín foi seleccionado para participar en varios campus de baloncesto basee ao máis alto nivel (Joventud de Badalona do mítico Villacampa xogando a Final Four Europea e outro do Real Madrid no Sek Ciudalcampo de Madrid dirixido por outro mítico, Chechu Biriukov). Os seus dotes para o baloncesto non pasaron desapercibidas aos ojeadores dos grandes clubs nacionais que xa coñecían o seu currículum. O Estudantes leváballo con 15 anos a un campionato de novas promesas ao Alto Douro Portugués e facíao participar no campionato de España. Ao ano seguinte o Forum Filatélico de Valladolid, outro equipo mítico dos 80 e 90 lévao nuevamente a Portugal, onde era elixido segundo mellor xogador do torneo e máximo triplista. Continuou a súa formación noutra canteira mítica, a do Joventut de Badalona. No seu regreso a Galicia converteuse en campión galego sub 22 e 2ª de España con Peleteiro basket. Con 17 anos e nas filas do Coruña BasketMar debutaba en liga Leb fronte ao Obradoiro, tendo como compañeiros de equipo a un dos irmáns Arcega, a Perico Díaz, e ao pivot americano Mike Giomi, elixido en 1987 na 7ª rolda do draft co posto 147 polos Seattle Supersonics da NBA, e que xogaría en ligas como a ACB española (Caixa Madrid e Breogán Lugo), a liga francesa, canadiense e belga e as americanas NCAA (Liga universitaria de EEUU con North Carolina State e Indiana) e CBA (Liga de baloncesto profesional en EEUU e Canadá, considerada a máis antiga do mundo). Martín Xogaría ademais en liga EBA con Peleteiro e Rosalía de Castro. Pero agora o do atletismo estao enganchando. Primeiro foi a Marathón de Londres, agora o Triathlon de Londres e para o próximo ano preparará un Ironman. Aí é nada, 3.800 metros de natación, 180 Km de ciclismo e 42,195 km de carreira (Marathón Olímpico). E seguro que no lo seguirán contando dene Santa Comba.

A historia deportiva de Martín Amarelle medrou en Santa Comba

Os medios informativos falaban de "o maratón do século", "o evento deportivo do ano". O pronóstico era inmellorable, un día espléndido de sol, temperatura de 17º e ausencia de vento, algo inusual no gris Londres. Un ambiente, tanto popular como mediático, perfecto. Todo o Reino Unido estaba envorcado co atleta local Mo Farah, fondista do momento e campión olímpico e mundial dos 5.000 e os 10.000. Pero tamén estaba o eritreo Stephen Kiprotich, vigente campión olímpico e mundial de maratón, Emmanuel Mutai (4ª mellor marca de sempre), o etíope Tsegaye Kebede, vigente ganador da proba, e ata facendo labores de liebre nada menos que o mito, tanto da pista como do asfalto, o antigo recordman do maratón Haile Gebrselassie. Pero en Santa Comba estaban pendentes do The Runner 50776, un corredor anónimo pero xalleiro de Santa Comba, Martín Amarelle García. Aquel neno ao que lle gustaba o deporte pero non lle gustaba o fútbol. Polo tanto, si quería facer deporte tiña que xogar ao fútbol necesariamente. E como a todos os que naquela época non naceran para o balompé, a súa demarcación estaba clara, ou “palomero” (dianteiro) ou porteiro. Escolleu a segunda, ata que un día topouse cuns patines en liña. O seu circuíto era a Rúa Miraflores e a Avda. Alfonso Molina, por aquel entón ausentes de coches, e os descensos pola papamoscas. No 86 chegou o hoquei ao municipio da man do Hockey Club Liceo Caixa Galicia. Só tivo que cambiar os patines en liña por uns en paralelo e agarrarse ao stik para converterse nun pionero do hoquei local federado, entre outros coñecidos como José de Pebida, Huelvis, Ruzo, David da Seat, Sergio da Óptica, Carlos de Céltigos, Santi Temes, Brenlla, Sergio de Chicha ou Augusto. O seu corpo estirábase demasiado e xa parecía que o paso ao baloncesto era cuestión de tempo. Pero antes fixo un breve paso polo balonmán conseguindo un campionato provincial. Nos torneos locais de baloncesto e da comarca era imparable, capaz de marcar 50, 60 ou os puntos que se propuxese. Cando din que un xogador non gaña partidos el só, a excepción estaba en Martín e pronto a comarca quedóuselle pequena. Martín era seleccionado para participar en varios campus de baloncesto base ao máis alto nivel, como un do Joventud de Badalona cando se denominada Ram Joventud co mítico Villacampa xogando a Final Four Europea e outro do Real Madrid no Sek Ciudalcampo de Madrid dirixido por outro mítico, Chechu Biriukov. As súas dotes para o baloncesto non pasaban desapercibidas aos ollos dos grandes clubs nacionais que xa coñecían o seu currículum. O Estudantes levouno con 15 anos a un campionato de novas promesas ao Alto Douro Portugués e facíao participar no campionato de España. Ao ano seguinte o Forum Filatélico de Valladolid, outro equipo mítico dos 80 e 90 lévao nuevamente a Portugal, onde era elixido segundo mellor xogador do torneo e máximo triplista. Continúa a súa formación noutra canteira mítica, a do Joventut de Badalona.
No seu regreso a Galicia convértese en campión galego sub 22 e 2ª de España con Peleteiro basket. Con 17 anos e nas filas do Coruña BasketMar debutaba en liga Leb fronte ao Obradoiro, tendo como compañeiros de equipo a un dos irmáns Arcega, a Perico Díaz, e ao pivot americano Mike Giomi, elixido en 1987 na 7ª rolda do draft co posto 147 polos Seattle Supersonics da NBA, e que xogaría en ligas como a ACB española (Caixa Madrid e Breogán Lugo), a liga francesa, canadiense e belga e as americanas NCAA (Liga universitaria de EEUU con North Carolina State e Indiana) e CBA (Liga de baloncesto profesional en EEUU e Canadá, considerada a máis antiga do mundo). Martín Xogaría ademais en liga EBA con Peleteiro e Rosalía de Castro.

Tempos de traballo e emigración

O deporte estaba marcando a súa vida e unha dos seus primeiros traballos veu tamén por medio do deporte, exercendo como un dos primeiros monitores de natación na antiga piscina climatizada que o Concello de Santa Comba tiña baixo as gradas do Campo de Fútbol de Fontenla. Ata que un día como outros moitos xalleiros decidiu probar sorte na emigración. Foise para Londres coa mesma intención que multitude de mozas, buscar un trabajito e perfeccionar o inglés. A súa experiencia en Santa Comba levoulle a atopar traballo como monitor nunha piscina. Alí foise introducindo na educación a mozas con grandes deficiencias, sobre todo psíquicas e sensoriais. Un traballo que non pasou desapercibido na sociedade inglesa da capital británica, onde Martín Amarelle, un Xalleiro de Santa Comba e grazas ao seu quefacer diario foi recibido oficialmente, o pasado 2013, xunto cun grupo reducido de compañeiros, na casa máis famosa do país, o 10 de Downing Street, a residencia oficial do Primeiro Ministro Británico, David Cámeron, e a mesma que no seu día albergou á mítica “dama de Ferro” Margaret Thatcher.

Correr solidariamente

Pero Martín quería ir máis aló, correr por un fin solidario en beneficio de “os seus mozos”, a maioría con gran autísmo, a maratón de Londres. A considerada a mellor proba de maratón de Europa e unha das integrantes do World Marathon Majors, a competición que agrupa os seis grandes maratones do mundo (Nova York, Chicago, Boston, Berlín e Tokio, ademais de Londres) e unha das carreiras máis buscadas por corredores ao redor do mundo. O reto era enorme. O seu día a día está envorcado en “os seus rapaces” deixándolle pouco tempo para o deporte, e a única maratón que correu no seu día foi “a volta ao maratón de Santa Comba entrados os 80” (Campo da feira, Santa Catalina, Guisande, Esmorode e volta ao Campo da Feira), o mesmo traxecto que a imaxe de San Cristóbal fai en procesión o último domingo de Xullo. Pero Martín propúxose tres retos; o primeiro acabar a carreira, o segundo recaudar fondos para os mozos aos que trata, e o terceiro poñer o seu granito de area para bater un récord económico con fins caritativos. E aquí cabo destacar a inusual labor desta proba para recaudar diñeiro con fins caritativos, superior ao resto de maratones. Segundo a organización, na edición de 2006 se recaudó a cifra máis elevada do mundo con fins benéficos, que ascendeu a 41,5 millóns de libras esterlinas, dun montante total de 315 millóns de libras que se recaudaron con fins benéficos.

Dura preparación

Martín preparouse concienzuda e diariamente desde fai seis meses para estar a punto para o día 13 de abril de 2014, malia os seus maltrechos tobillos e xeonllos, e do frío, húmido e gris inverno de Londres. Na data sinalada acudiu puntual á zona de saída en Greenwich. No seu desprazamento en metro, ese día gratuito para os participantes, recibía os primeiros ánimos dos seus amigos Xalleiros a través das redes sociais e enlácelos de internet coas primeiras repercusiones da súa reto na súa terra natal. A Voz de Galicia, o primeiro diario de Galicia e o 5º de España publicaba a súa foto indicando que Martín xa había recaudado 2000 euros para axudar a nenos con enfermidades especiais “será un grao de area entre moitos outros que axudarán a cambiarlle a vida a alguén que realmente necesíteo”.

A por todas

Comezaba a carreira. A primeira parte foina levando ben ata o impresionante paso polo km 20 en Tower Bridge, a famosa ponte levadizo sobre o río Támesis, á beira da “city” londinense, o sector financeiro plagado de impresionantes rascacielos acristalados “onde o clamor do público é emocionante”. A metade do traxecto o Xalleiro xa marcaba un tempo de 01:42:00. Pero a partir de aí as forzas foron flojeando aos poucos, aínda que aguantando. As noticias que chegaban aos seus amigos de Santa Comba vía mensaxes cruzadas de facebook e whatsapp, e que o apoiaron na súa causa, dicían que Martín estaba correndo polo km 36, que estaba preto da London Eye (noria), as casas do parlamento e o mítico Big Ben, que lle faltaban algo máis de 6 km para a meta (a maratón son 42 km 195 m) e que o seu abandono sucederíase dun momento a outro “era brutal, a xente tirada polos bordillos, uns desmayados, outros vomitando, ademais é case como unha carreira de obstáculos, tes que ir esquivando á xente, fixen 3 km extras adiantando en zig, zag”. Só lle faltaba cruzar o denominado The Mall, esa rúa-alameda do centro de Londres, situada entre os famosos St. James’s Park e Green Park, que une o Palacio de Buckingham co Arco do Almirantazgo e Trafalgar Square. Martín parecía que ía abandonar sen pasar por ese paseo con superficie de cor vermella, o que dá o efecto dunha alfombra vermella xigante e que se creou destinado a ser utilizado para as grandes cerimonias nacionais, onde están os xardíns reais do Palacio de Buckingham, onde foi erigido o Vitoria Memorial, onde desfilou o día da súa voda Lady Dei, onde se xuntaron máis un millón de persoas durante as cerimonias do Jubileo de Ouro da Raíña Isabel II en 2002, e que no caso dunha urxencia ou catástrofe que poida poñer en perigo á Raíña, a súa familia ou a altos funcionarios do goberno, pode utilizarse como pista de despegue improvisada.

Unha sorpresa para seguir adiante

Pero Martín, cando xa estaba exhausto, non se esperaba que pouco antes da entrada nesta zona esperáballe unha agradable sorpresa. No km 38 recibía directamente o alento da súa esposa e fillos, de familiares afincados na próxima Windsor, e da súa irmá, chegada ex profeso desde España para animalo “Aí déronme enerxía e díxenme, camiña ou rebenta, era tamén a forma de agradecerllo aos que se implicaron tanto na miña carreira, me acorde dos meus amigos de Santa Comba, dos seus comentarios e apoios ao longo dos últimos meses e iso axudoume a tirar e tirar”. Pouco despois Martín entraba renqueante no The Mall, cun paseo decorado con centos de “Union Jack” (bandeira nacional británica), no mesmo sitio onde durante os Xogos Olímpicos de Londres 2012, instaláronse a saída e a meta das probas de ciclismo en ruta, marcha e maratón, sendo a primeira vez nunhas olimpiadas que a maratón non acabou no estadio olímpico. Finalmente o transponder (sistema electrónico de control) de Martín parábase nas 3 horas 32 minutos e 14 segundos, correndo sen parar durante 42 km e 195 metros, que lle daba un extraordinario 5282 posto na xeral entre máis de 50.000 participantes. O sistema electrónico tamén indicou que Martín alcanzou o posto 4529 na categoría de homes e o 2229 da categoría de idade de 18 a 39 anos. A proba foi gañada polo plusmarquista mundial da distancia, o keniano Wilson Kipsang que investiu dúas horas, catro minutos e 29 segundos.