A Central Hidroeléctrica de Buxán de Dumbría
Rebuscando mapas antigos, encontrei parte do traballo de campo que os topógrafos do Instituto Geográfico Catastral (así se chamaba naqueles tempos) realizaron no ano 1940 para formar o Mapa Topográfico Nacional do territorio de Dumbría, correspondente a folla nº 68 e 93.
Usaban un aparato coñecido como brúxula taquimétrica, recorrendo o terreo acompañados de informadores do lugar e medindo distancias e ángulos de todo os detalles importantes que encontraban para plasmalo no mapa (aínda non existían as fotos aéreas).
Chamoume a atención que do muíño de Buxan de Dumbría saían tres líneas eléctricas, unha en dirección a Grixa de Dumbría, outra cara Buxantes pasando polos lugares de Canelas, Castro e Figueiroa e outra en dirección noroeste que me imaxino iría cara Senade.
Nunca oín falar desta hidrocentral polos veciños do concello e na actualidade xa non temos a quen preguntar, salvo revisar o archivo do concello por se tiñan algún acordó plenario ou a solicitude de permiso. Eu penso que os informadores metéronlle un “farol” os topógrafos, xa que naqueles tempos andaban a voltas coa hidrocentral da Pedreda.
Comprobámolo na primeira publicación da folla nº 68 do ano 1945 en que esta central foi borrada do croquis. O actual muíño de Buxán, situado na marxe dereita do río Fragoso, debeo ser construido a finais do s.XVIII xa que está inventariado no catastro da Ensenada do ano 1753 co nome de “Muíño de Buxán”, a nome de José Vara. Ten tellado de pedra a dúas caídas e xa non ten nin presa nin canle.
Outros artigos no "Modesto Patrimonio"
- O Modesto Patrimonio: O escudo de Dumbría.
- Os Pasales, a barreira natural do paso sobre o Río Xallas.
- A Casa da Pedra do Ézaro.
- O muíño fariñeiro máis antigo documentado no Concello de Dumbría.
- Memoria histórica lingüística (toponímia) e etnografía do Concello de Dumbría.
- O Cura Rioboo de Berdeogas.
- O Balcón da Costa da Morte.
- As antigas cancelas e e corredoiras de Dumbría
- O Hórreo na Comarca de Fisterra.
- A hidrografía no concello de Dumbría.
- A Ferigresía de Refoxos.
- A Ruta de Pallares.
- Muíños do Río da Lagarteira (II).
- Muíños do Río da Lagarteira (I).
- Un paseo á Ermida das Neves de Buxantes.
- O caserío dO Cotelo de Olveira.
- O Cemiterio de Buxantes.
- A Santiña de Trasufre.
- O Castro de Alvarellos de Berdeogas.
- Lugas de Castrelo, Colúns.
- A Capela de San Marcos do Logos.
- Os muíños do Rego de Quenxe.
- Por que lle chaman as Caldeiras do Castro?:
- Semellanza dos nosos muíños fariñeiros cos canarios.
- Os muíños da nosa comarca.
- Recordando o día máis angustioso de Xesús.
- As varas: As antigas unidades de medida.
- Recordando algo da historia da parroquia de Berdeogas.
- A hidrocentral “Electra del Jallas”.
- O 50 aniversario do Encoro da Fervenza.
- A igrexa parroquial de Dumbría.
- Un Modesto repaso aos costumes avespa velutina.
- O piñeiro-marco entre Cee e Corcubión.
- A escola de Dumbría.
- Reparación do piso e do teito da Igrexa de Buxantes.
- O Dolmen da Pedra da Arca.
- A Cabana da palla do millo.
- Apañar o mato en primavera.
- A Ponte de Canelas en Dumbría.
- O arado de madeira ou tamén chamado romano.
- O Cruceiro pantasma do Monte de Olveira.
- Memoria Histórica de Buxantes – Muíño da Fonte Santa.
- O Castro de Castromiñán.
- O lugar de Quenxe.
- A Igrexa Parroquial de Buxantes.
- A Igrexa Parroquial da Ameixenda.
- O Bico do Santo en Carnota.
Patrimonio Pindexo
- O Modesto Patrimonio: <Subida ó Pico de Peñafiel do Monte do Pindo.
- O Modesto Patrimonio: <A toponimia do Monte do Pindo.
- O Modesto Patrimonio: O topónimo: O Pindo ou Monte Pindo?.
- O Modesto Patrimonio: Explorando a toponimia dos camiños do Monte do Pindo.
- O Modesto Patrimonio: A Cabana das Chozas, outra Caverna dos refuxiados no Pindo.
- O Modesto Patrimonio: A Furna do Río da Barco.
- O Modesto Patrimonio: Fonte Mateo e A Cova dos Morcegos no Monte do Pindo.
- O Modesto Patrimonio: A Cova da Pendente do Monte Pindo.
- O Modesto Patrimonio: Os muíños do Monte do Pindo.
- Con Pepe do Fieiro redescubrindo os tesouros do Monte Pindo.
- Pepe do Fieiro: “Dicían os nosos vellos…”.
- Ézaro, unha viaxe polas covas dos agochados no Monte Pindo (Parte 1).
- Ézaro, unha viaxe polas covas dos agochados no Monte Pindo (Parte 0).
- Da Raínha Lupa á Cova da Xoana, pasando por Duio, con Pepe do Fieiro.
- Os muíños do Monte do Pindo, por Modesto García Quintáns.