Rebuscando mapas antigos, encontrei parte do traballo de campo que os topógrafos do Instituto Geográfico Catastral (así se chamaba naqueles tempos) realizaron no ano 1940 para formar o Mapa Topográfico Nacional do territorio de Dumbría, correspondente a folla nº 68 e 93.

Usaban un aparato coñecido como brúxula taquimétrica, recorrendo o terreo acompañados de informadores do lugar e medindo distancias e ángulos de todo os detalles importantes que encontraban para plasmalo no mapa (aínda non existían as fotos aéreas).

Chamoume a atención que do muíño de Buxan de Dumbría saían tres líneas eléctricas, unha en dirección a Grixa de Dumbría, outra cara Buxantes pasando polos lugares de Canelas, Castro e Figueiroa e outra en dirección noroeste que me imaxino iría cara Senade.

Nunca oín falar desta hidrocentral polos veciños do concello e na actualidade xa non temos a quen preguntar, salvo revisar o archivo do concello por se tiñan algún acordó plenario ou a solicitude de permiso. Eu penso que os informadores metéronlle un “farol” os topógrafos, xa que naqueles tempos andaban a voltas coa hidrocentral da Pedreda.

Comprobámolo na primeira publicación da folla nº 68 do ano 1945 en que esta central foi borrada do croquis. O actual muíño de Buxán, situado na marxe dereita do río Fragoso, debeo ser construido a finais do s.XVIII xa que está inventariado no catastro da Ensenada do ano 1753 co nome de “Muíño de Buxán”, a nome de José Vara. Ten tellado de pedra a dúas caídas e xa non ten nin presa nin canle.

• Modesto García Quintáns.

Outros artigos no "Modesto Patrimonio"

• O Modesto Patrimonio: O escudo de Dumbría.
• Os Pasales, a barreira natural do paso sobre o Río Xallas.
• A Casa da Pedra do Ézaro.
• O muíño fariñeiro máis antigo documentado no Concello de Dumbría.
• Memoria histórica lingüística (toponímia) e etnografía do Concello de Dumbría.
• O Cura Rioboo de Berdeogas.
• O Balcón da Costa da Morte.
• As antigas cancelas e e corredoiras de Dumbría
• O Hórreo na Comarca de Fisterra.
• A hidrografía no concello de Dumbría.
• A Ferigresía de Refoxos.
• A Ruta de Pallares.
• Muíños do Río da Lagarteira (II).
• Muíños do Río da Lagarteira (I).
• Un paseo á Ermida das Neves de Buxantes.
• O caserío dO Cotelo de Olveira.
• O Cemiterio de Buxantes.
• A Santiña de Trasufre.
• O Castro de Alvarellos de Berdeogas.
• Lugas de Castrelo, Colúns.
• A Capela de San Marcos do Logos.
• Os muíños do Rego de Quenxe.
• Por que lle chaman as Caldeiras do Castro?:
• Semellanza dos nosos muíños fariñeiros cos canarios.
• Os muíños da nosa comarca.
• Recordando o día máis angustioso de Xesús.
• As varas: As antigas unidades de medida.
• Recordando algo da historia da parroquia de Berdeogas.
• A hidrocentral “Electra del Jallas”.
• O 50 aniversario do Encoro da Fervenza.
• A igrexa parroquial de Dumbría.
• Un Modesto repaso aos costumes avespa velutina.
• O piñeiro-marco entre Cee e Corcubión.
• A escola de Dumbría.
• Reparación do piso e do teito da Igrexa de Buxantes.
• O Dolmen da Pedra da Arca.
• A Cabana da palla do millo.
• Apañar o mato en primavera.
• A Ponte de Canelas en Dumbría.
• O arado de madeira ou tamén chamado romano.
• O Cruceiro pantasma do Monte de Olveira.
• Memoria Histórica de Buxantes – Muíño da Fonte Santa.
• O Castro de Castromiñán.
• O lugar de Quenxe.
• A Igrexa Parroquial de Buxantes.
• A Igrexa Parroquial da Ameixenda.
• O Bico do Santo en Carnota.

Patrimonio Pindexo

• O Modesto Patrimonio: <Subida ó Pico de Peñafiel do Monte do Pindo.
• O Modesto Patrimonio: <A toponimia do Monte do Pindo.
• O Modesto Patrimonio: O topónimo: O Pindo ou Monte Pindo?.
• O Modesto Patrimonio: Explorando a toponimia dos camiños do Monte do Pindo.
• O Modesto Patrimonio: A Cabana das Chozas, outra Caverna dos refuxiados no Pindo.
• O Modesto Patrimonio: A Furna do Río da Barco.
• O Modesto Patrimonio: Fonte Mateo e A Cova dos Morcegos no Monte do Pindo.
• O Modesto Patrimonio: A Cova da Pendente do Monte Pindo.
• O Modesto Patrimonio: Os muíños do Monte do Pindo.
• Con Pepe do Fieiro redescubrindo os tesouros do Monte Pindo.
• Pepe do Fieiro: “Dicían os nosos vellos…”.
• Ézaro, unha viaxe polas covas dos agochados no Monte Pindo (Parte 1).
• Ézaro, unha viaxe polas covas dos agochados no Monte Pindo (Parte 0).
• Da Raínha Lupa á Cova da Xoana, pasando por Duio, con Pepe do Fieiro.
• Os muíños do Monte do Pindo, por Modesto García Quintáns.