Despois do Río Xallas, que fai de linde polo norte, o río máis importante do Monte do Pindo é o Río de Vadebois. Corre de norte-sur polo lateral leste e desemboca na praia de Carnota, na paraxe coñecida como “Boca do Río”. O seu nacemento está pouco definido pola confluencia de varios regatos que baixan pola ladeira do monte de “A Garrida” e conflúen nun punto coñecido como “Pozo Negro”.

Se collemos como referencia destes regatos ao máis longo deles, é o que nace na “Fonte da Moa”, na paraxe do “Campo das Cortes”, próximo ao vértice xeodésico. Desde este punto ao longo do seu traxecto ata a desembocadura ten unha lonxitude de 8,2 Qm., recollendo as augas dunha cunca que abarca a extensión de 990 Ha.

Pola marxe esquerda ten como afluentes varios regatos pequenos que nacen no monte do lugar de Cornido e pola marxe dereita o máis destacado é o Rego de Calderón, tamén coñecido augas arriba como Rego de Amil.

Ten outros máis curtos como o Rego da Gamalleira co seu afluente da Cova Fixa, Rego de San Cibrán e o Rego da Leña.

En tempos pasados era un río moi truiteiro e tamén abundaban as anguías, pero o progreso fixo diminuir o caudal ao tomar os manantiais como abastecemento dos núcleos urbáns. As súas augas facían moer uns trece muíños fariñeiros situados no curso medio, todos eles, na actualidade, en estado ruínoso.

Se analizamos a  historia xeolóxica deste monte e retrocedemos uns cuantos decenios de millóns de anos, sospeitamos que esta mole granítica tivo que sufrir moitos fenómenos traumáticos. Manuel Murgía no libro sobre a Histroria de Galicia do ano 1885 di que nalgúns documentos antiguos falan que no ano 1217 un gran terremoto cambiou o curso do río Xallas forzando as súas augas a despeñarse por un acantilado dando lugar ao Cadoiro do Ézaro, teoría pouco creíble.

Frai Martín Sarmiento na súa visita do ano 1745 di que “este río corre por el alto de las montañas y como no puede meterse horizontalmente en el mar hace una prodigiosa catarata”.

Todos sabemos que na maioría das rías galegas sempre desemboca un importante río, o máis cercano témolo na Ría de Camariñas onde desemboca o Río Grande ou na Ría de Muros, onde desemboca o Río Tambre. Tanto o Val do río Vadebois como os terreos lindantes a praia de Carnota están formados por terreos sedimentarios.

O lume do verán de 2013  deixou ao decuberto todo este terreo de sedimentos, mesturado con cantos rodados e  restos de minas. Queda como incógnita unha pregunta. O río Vadebois, será parte do primitivo Río Xallas que desembocaba na ría de Carnota? Se visualizamos as fotos de satélites, vemos que o curso deste río parece que foi interrumpido por un plegamento elevado (330 m.) coñecido como Cima da Arca. Este plegamento puido facer de presa obrigando a fuxir o caudal pola actual cascada do Ézaro.

• Modesto García Quintáns.

O Modesto Patrimonio

• O caserío dO Cotelo de Olveira.
• O Cemiterio de Buxantes.
• A Santiña de Trasufre.
• A Caverna de Baixo da Ortigueira do Monte do Pindo.
• O Modesto Patrimonio: A Pedra Cabana do Rego Bravo no Monte do Pindo.
• A morte dunha veciña de Buxantes en Cee polo exército francés e o apelido “Lema”.
• A Pedra Cabana do Rego Bravo no Monte do Pindo.
• A esquecida Capela de San Miguel de Coucieiro.
• O topónimo: O Pindo ou Monte Pindo?.
• Explorando a toponimia dos camiños do Monte do Pindo.
• Os lavadoiros de Dumbría.
• O Cruceiro de Calo.
• O bichoco da pataca.
• O Modesto Patrimonio: As Xunqueiras de Cee na ría de Corcubión.
• O sarcófago da Igrexa parroquial de Buxantes.
• A Cabana das Chozas, outra Caverna dos refuxiados no Pindo.
• A Furna do Río da Barco.
• Fonte Mateo e A Cova dos Morcegos no Monte do Pindo.
• A Cova da Pendente do Monte Pindo.
• O Castro de Alvarellos de Berdeogas.
• Lugas de Castrelo, Colúns.
• A Capela de San Marcos do Logos.
• Os muíños do Rego de Quenxe.
• Por que lle chaman as Caldeiras do Castro?:
• Semellanza dos nosos muíños fariñeiros cos canarios.
• Os muíños da nosa comarca.
• Recordando o día máis angustioso de Xesús.
• As varas: As antigas unidades de medida.
• Recordando algo da historia da parroquia de Berdeogas.
• A hidrocentral “Electra del Jallas”.
• O 50 aniversario do Encoro da Fervenza.
• A igrexa parroquial de Dumbría.
• Un Modesto repaso aos costumes avespa velutina.
• O piñeiro-marco entre Cee e Corcubión.
• A escola de Dumbría.
• Reparación do piso e do teito da Igrexa de Buxantes.
• O Dolmen da Pedra da Arca.
• A Cabana da palla do millo.
• Apañar o mato en primavera.
• A Ponte de Canelas en Dumbría.
• O arado de madeira ou tamén chamado romano.
• O Cruceiro pantasma do Monte de Olveira.
• Memoria Histórica de Buxantes – Muíño da Fonte Santa.
• O Castro de Castromiñán.
• O lugar de Quenxe.
• A Igrexa Parroquial de Buxantes.
• A Igrexa Parroquial da Ameixenda.
• O Bico do Santo en Carnota.
• Os muíños do Monte do Pindo, por Modesto García Quintáns.

Novas relacionadas

• A canto sae un ferrado na Costa da Morte?.

Fonte

• Redacción de QPC ([email protected])