O filósofo francés Jacques Rancière explicaba dun xeito moi fermoso todas as cousas que o cine é. Gustaríame recordar a través del todo o que o cine podería -en calquera dos casos- chegar a ser. A continuación inclúo un pequeno párrafo do que conta Rancière no seu libro titulado “Os intervalos do Cine”:

O cine en efecto é unha multitude de cousas. É o lugar material onde imos ser entretidos polo espectáculo das sombras, aínda que as sombras toquen as nosas emocións dun xeito profundo e segredo que non se expresa no condescendiente término "entretemento". É tamén o residuo desas presenzas que se acumulan e se instalan en nós a medida que a súa realidade se esvaece e se altera co tempo: esoutro cine reconstituido polos nosos recordos e as nosas palabras, que pode diferenciarse claramente do que se proxectou na pantalla. O cine é tamén un aparello ideolóxico que produce imaxes que circulan na sociedade e nas que a sociedade recoñece os seus estereotipos modernos, as súas lendas do pasado e os seus futuros imaxinados. Por outra banda, é o concepto dunha arte, unha liña divisoria problemática que illa aquelas obras que merecen ser consideradas como unha arte elevada da produción meramente competente dunha industria. Pero o cine é tamén unha utopía: a escritura dun movemento celebrado na década de 1920 como a gran sinfonía universal, a manifestación exemplar dunha enerxía que habita toda a arte, o traballo e a sociedade.

Estou segura de que podemos convir en que isto que conta Rancière recolle -si non todos- case todos os distintos entendementos e formas de expresar o que pode significar o cine para cada un de nós. Cada cal identificarase máis cunha ou con outra destas formas, pero creo que ninguén se quedaría fóra da representación que Rancière nos brinda. Eu, personalmente, quédome con todas e cada unha da multitude de cousas que el describe. Con elas en mente vou intentar explicar o que o outro día pasoume ao ver Sicixia.

Hai pouco que fomos a ver Sicixia. Eu tiña moitas ganas de ir ver ese espectáculo de sombras e emocións. De entreterme coas paisaxes e as xentes dunha terra que me parece increíblemente fermosa: cos seus recunchos e coas súas historias. Apetecíame ata coñecer máis: mirar doutro xeito e descubrir algún dos segredos que todo lugar esconde. E, máis aínda, porque o cine prometía levarnos ata o fin do mundo no que agora vivo. Eu estaba ata disposta a mirar oíndo e a escoitar mirando.

Ser o escenario onde o cine acontece ponlle a un contento, inevitablemente. Sobre todo porque o cine, precisamente, ten esa capacidade única de crecerse, de ilusionar, de proxectar luz e de ensinar a vida!. Si, ademais, todos os diarios locais cóntanche que Sicixia encumbra a Costa da Morte e que a leva de paseo de festival en festival; pois claro, crecer o ego de orgullo porque uno non acostuma a merodear polas retinas e o imaxinario de medio mundo. Desbordados pola emoción é normal que a un se lle esqueza ter en conta un pequeno detalle: que che conte outro o que ti es, sempre ten algo de violento porque sempre hai cousas que non van encaixar coa túa propia percepción. E, que llo conten a todo o planeta sen poder dicir esta boca é miña, ensancha aínda máis o inevitable desacoplamento.

Que non encaixe que Olalla viva xusto na casa onde ti sabes que vive a túa veciña Casilda, con Diego e con Carolina e con Silvana. Ou que o seu marido sexa banqueiro asalariado e traballe nunha oficina que en realidade está pechada... Non encaixa, pero faiche ata graza, porque iso é o que ten o cine: ensina a vida aínda que estea desacoplada. Ves a túa casa e á túa pescadeira Isabel e sáeche un sorriso... Como ti es parte desa realidade filmada, sabes o que é real e o que se inventou o director! Á fin e ao cabo, iso é o cine: sempre ficción e sempre realidade.

Como dicía antes, fai menos graza cando quen che mira é toda Europa que, verdaderamente, non sabe que a túa pescadeira é a túa pescadeira pero, o que si lle contan insistentemente, é que Sicixia retrata a vida e os costumes da Costa da Morte á vez que acontece unha “historia de amor e desamo”. E aquí entramos na parte en que Rancière avisa: O cine é tamén un aparello ideolóxico que produce imaxes que circulan na sociedade e nas que a sociedade recoñece os seus estereotipos modernos. Entón xa non fai tanta graza non pactar como é que lle van a falar dun ao mundo. E claro, o sorriso se che desdibuxa cando te decatas de que o que conta o poderoso cine é case a mesma idea coa que a poderosa política intenta resumir a cultura da Costa da Morte nos folletos que ofrece a oficina de turismo.

Pero, non debemos esquecernos de que afortunadamente Rancière di que o cine é tamén unha utopía. Así que pidamos que a próxima vez que alguén lle conte ao mundo o que somos, o faga cunha manifestación exemplar da nosa enerxía, da nosa arte, do noso traballo e da nosa sociedade. E que para contarnos nos pregunten dalgún modo como creemos que somos e como é que queremos ser contados, máis aló dos estereotipos constantemente producidos e reproducidos.

• María Bella, membro do grupo de investigación "Curatorial Knowledge" na Universidade de Goldsmith de Londres. Algúns dos proxectos nos que ten desenvolto a súa práctica curatorial son intermediae.es ou www.itinerariosdelsonido.es.

*Quero dedicarlle esta reflexión aos meus amigos de “Cine sen Autor” e ás xentes desta terra que fala en silencio.