A pandemia invisible: cando a alma tamén necesita a súa vacina

pandemia saúde mental sanidade pública

07:38 02/06/25

Aínda lembro o aplauso das oito. Aquel "todo irá ben" pintado nos balcóns do meu barrio Chorís, en Carballo. Cinco anos despóis, as rúas recuperaron o bulicio, pero hai algo que non remata de sandar: a nosa saúde mental. E o peor non é o dano, senón o silencio cómplice que o rodea.

Permítame poñerlle cifras ao que moitos vivimos en carne propia:

O 30% dos españóis arrastra secuelas psicolóxicas (Enquisa Nacional de Saúde, 2021). Traducido: no seu edificio, no seu traballo, na súa familia, alguén está a loitar unha batalla invisible.
Entre os mozos, a ansiedade e depresión duplicáronse. O meu curmán Adrián, de 16 anos, resumiumo así: "Curmán, é que ás veces sinto que respiro baixo a auga".

Si, empezamos a falar máis. Ata o futbolista de quenda menciona a terapia en Twitter. Pero cando a miña veciña Carla pediu axuda no centro de saúde de Santiago, déronlle cita para tres meses despois. "Para entón", díxome, "ou estou curada... ou xa non necesitarei ir".

O que doe non é a ferida, senón o desprezo.

As listas de espera en saúde mental superan os 90 días en 7 comunidades (e Galicia está no top 3).
O 60% dos afectados non busca axuda por medo ao "que dirán" (informe CIS, 2023). Imaxínese: en 2024, seguimos escondendo a dor coma se fose vergoña.

Pero hai esperanza. E vén de onde menos esperabamos:

Os avós do rural galego, que converteron as "casas de aldea" en espazos de escoita. "Aquí non preguntamos 'que tes', senón 'que necesitas'", di Manolo, de 78 anos, mentres serve café en Ourense.

Os profesores de instituto que improvisan "recreos terapéuticos": dez minutos ao día para que os rapaces falen sen notas polo medio.

Tres soluciones tan simples que indigna non velas xa:

Un psicólogo en cada centro de saúde (non "derivacións" a meses vista).
Talleres nas empresas onde se fale de burnout antes de que alguén rompa a chorar no baño.
Campañas reáis, non anuncios de TV. Que Messi fale de depresión está ben, pero e se a Xunta usase os bares para repartir folletos entre canas e petiscos?

Señor director, non escribo para queixarme. Escribo porque cada venres vexo á miña amiga (enfermeira) chorar no coche antes de entrar na casa. Porque o panadeiro de Betanzos confesoume que ten pastillas no caixón "por se un día non aguanto". Porque Galicia sabe de loitas, pero ésta non se gaña con aguante, senón con recursos.