─ A Lira, papá? E onde está Lira?
─ Alén de Muros
─ Alén de Muroos???

Hai 50 anos, para un neno da terra de Outes de 5 anos, o mundo remataba en Muros. Así que, cando seu pai lle dixo que esa tarde de domingo de verán ámbolos dous irían ó fútbol ver un partido do Outes máis alá de Muros, aquel neno xa intuíu que ía ser unha tarde realmente máxica.

─ Lira, Lira... a min ese nome lémbrame o Brasil.
─ Pois si; se o miras ben, ten as mesmas letras, malia que mudadas de sitio.
─ Pois entón vai ser difícil gañármoslles. Verdade, papá?
─ Verdade. O Brasil é o campión do mundo, mais o Lira é o campión da ría de Muros.

Hai 50 anos, ir de Outes a Lira nun 600 era unha viaxe dunha hora. Ós 5 anos, unha viaxe máxica, máis aínda despois de pasaren Muros e se adentraren en territorio inexplorado.

─ Xa chegamos, papá? Cantos coches aparcados! Moitos son coma o noso, pequenos e brancos. Así a todo, algúns son moi grandes, mira!

─ Si. É que vén moita xente porque este partido é moi importante. Se o Outes gañar, seguirá de líder da ría de Muros. Xa sabes que o outro día o Outes gañou por 7 a 0 ó Tambre no campo do Bosque, por iso agora é o líder. E xa che temos explicado que a cor do noso coche non é branca, senón gris; pequeno é, si, iso é obvio. E os que dis que son tan grandes son ómnibus. Anda, vamos xa!

─ Pero papá... non dicías que iamos ó fútbol? Isto é unha praia, co mar e todo! Eu quero ir ó fútbol ve- lo líder!

─ Este é o campo de fútbol! O Lira xoga os partidos na praia. Non ve-las portarías? E toda a xente ó redor do campo... en fin, do areal. Aquí chámano o Catecismo.

─ Pois o porteiro desa portaría máis perto do mar poderá aproveitar para se bañar cando a pelota pola outra andar.

─ Paréce-lo poeta Añón, ha, ha! Mira, aí están os equipos!

─ Siii! O Outes de encarnado, coma sempre. Outes! Outes!

Hai 50 anos, ós 5 anos, ve-los futbolistas coas cores do mundo, non só as brancas e negras da televisión, era algo fantástico. E se por riba se xuntaban coa branca area e o mar azul dunha tarde de verán, o panorama multicolor era, realmente, máxico.

─ Coma sempre que ti lembres. No entanto, non sempre foi así. Estes uniformes, coa camiseta vermella tirando a gra e o pantalón branco, pagounos José de Blas, Blanco, e colléronos Antonio do Cociñeiro e Edelmiro en Berdiales, un comercio de Santiago que é ó lado do bar Azul do seu amigo Moncho Boullón.

─ Entendo. Camisetas encarnadas con cartos brancos nun comercio verde xunta un bar azul. É fácil.

─ Mais nalgún partido o equipo foi coas raias vermellas e brancas duns uniformes comprados en Noia. E o antigo Outes, que xogaba no Cotro moito antes de ti naceres, e aínda antes nas Cunchiñas, tiña a camiseta ás raias brancas e negras.

─ E logo saía na tele? Mira, mira, papá! Ese que vai co asubío debe de se-lo árbitro, non si? Arbitrucho! Arbitrucho! Mais... mira iso! Fixémola boa! Agora si que se acabou!

─ Se aínda está a comezar! Que pasa ho?

─ Non o ves? Eses outros de marelo son os do Lira, non? Claro, con ese nome teñen que ir de marelo. Todo o mundo sabe que os de marelo sempre gañan! Xa o din tódolos meus amigos, mesmo os máis grandes que xa van hai tempo á escola. O Brasil vai de marelo, inda que na tele sexa branco, e sempre gaña. Mere tamén vai de marelo e é o líder do Ture, dixéchesmo ti. E aquí, Lira ten case que as mesmas letras ca Brasil, e case as mesmas ca líder tamén, e vai de marelo. Xa me parecía a min que este partido non o podiamos gañar.

─ Certo que o que gaña o Tour vai sempre de marelo. E na Vuelta tamén. Porén, o Lira xogou na Serra non hai moito un partido amigábel no campo do Bosque, e non gañou. Ti non foras.

─ E o Lira ía de marelo daquela? Non o creo. Mira, mira! Xa arrancou o partido! Miraaa! A pelota é das mellores, das bonitas que teñen cadrados pintados! Está claro que aquí son moi bos ho!

Hai 50 anos, para un neno de 5 anos os cadrados podían sen dúbida ter 5 lados. Hai 50 anos e agora. ─ Si. É un balón de regulamento dos modernos. E de cores, para que se vexa ben na praia.

─ Aí vai Cartagena co balón de furamento, e agora Manolito. Non vexo Nolete, papá.
─ Hoxe non xoga. Creo que está enfermo... Coidado aí!

       «« Goool! »»

─ Berraron gol! Quen marcou, papá?

─ Marcou o Lira. Non comezamos ben.

─ Claro, os de marelo. Non o vin ben... e canto tardan estes futbolistas en face-la repetizón!

─ Repetición. As repetizóns témolas que chamar repeticións, como din na televisión española.

─ Si, na televisón.

─ Pois paréceme a min que aquí non vai haber repeticións.

─ Vaia ho! Igual ca no campo do Bosque.

─ Paréceme que o gol foi de Lado Insua, de quen din que é unha máquina na area porque de neno xogaba na praia de Sardiñeiro.

─ Pois ese que chaman Parrulo tamén debe de ser outra máquina aquí, ó lado da agua, eh, papá, eh? «« Goool! »»

─ Agora si que o vin. Outra vez o Brasil, digo o Lira. 2 a 0, non si, papá? A xente de aquí foi moi lista por escolle-lo marelo. No Outes non podían pensalo antes ho? Claro que o marelo cadra co nome do Lira e non co do Outes, non si, papá?

─ Si... non. En fin, o caso é que non lembro case que en ningún partido o Outes estar a perder así dende que reorganizámo-lo equipo o ano pasado. E sobre o que a ti máis che leva a vida, o uniforme do Lira, polo que aquí din, antes era encarnado e negro, ás raias. Este marelo é o do Las Palmas, que un navegante trouxo das Canarias.

─ Aaaah! Pois probe Las Palmas! Se agora ten que xogar coa cor suplente, pode perder moitos partidos.

─ A verdade é que o Lira é moi bo. E na area é moi difícil xogar e eles están máis afeitos. Pero mira, mira! Xuta xa, Pepiño, xuta! Goool! Gol do Outes!

─ Goool! Goool! Xa estamos afeitos á area! Quen marcou chámase Pepe tamén, papá?

─ Si, Pepe de Gosende, malia que agora o chaman Rivelino porque gosta das filigranas, coma o brasileiro. Está emocionante o partido!

         «« Vamos Lira! Moi ben, Jorge! Pepe, a Juan que está só! Aí, Carlos, a Ramiro! Rápido, pásalla a Manín! Moi boa!               Dálle, Manín! »»

─ Por que animan aquí tanto ese Manín, papá?

─ Porque é moi bo. Tamén xoga co Carnota federado e hoxe tiña un partido na Copa da Costa, mais escolleu xogar este co Lira contra nós.

─ Claro, eu tamén escollería xogar de marelo e non fedellado. E non están as mozas, papá?

─ Que mozas?

─ As mozas que animan sempre o Outes! Alabí, alabá...

─ Ah! As que se poñen xunto ás escolas no campo do Bosque.

─ Si, en fronte do marcador. Ás veces animan o outro equipo e despois din “y se lo han creído materile”. É moi divertido! A propósito, 2-1 é un resultado moi bonito. Cando nun partido están 2-1 tiñan que parar para vérmo-lo marcador así máis tempo.

─ Pois mira, fixéronche caso. Xa estamos no descanso. Non está tan mal o resultado, 2 a 1. Imos ver se conseguimos algo de beber entre tantísima xente; e si, si, mira-la rifa tamén ho!

─ Que, Lamela? Ti tamén viñeches? Como o ves? Hai que recoñecer que estes do Lira que chaman Millonarios teñen un equipón millonario en calidade, coa súa lexión de fisterráns traídos polo panadeiro e o boticario. E sobre todo ese Manín é un gran futbolista, eh? E tamén o seu porteiro, o que chaman Rateiro. Ó final mandou un balón a córner cando xa cantabámo-lo empate. Podiámolo fichar, non?, ha, ha. Malia que o noso Brión tampouco non é mao, claro. E aínda ben para nós que hoxe non están cabriolando aquí outros como Miculita ou Castiñeira, que serán uns fenómenos. De tódolos xeitos, non fago caso de perdermos nunca, así que penso que aínda imos remontar no segundo tempo, non cres? Seica trouxéche-lo rapaz para ver gaña-lo Outes?

─ Trouxen, mais el non está moi convencido diso.

─ E logo, rapaz? Non entendes de fútbol ho? Non ves que no Outes temos un equipazo? Brión, Monxo, Cartagena, Andrés, José Francisco, Carracho, Manolito, Edelmiro, Segundo; Rivelino, quen marcou o gol; Juan Domingo, quen é irmán de Nolete; os de Galdrán cando xogan...

─ Si tal! Si que entendo! Ben sei que os de marelo sempre gañan! É que non foi á escola ou que?

─ Como?

─ Non fagas caso. Cousas de nenos. Vamos, que xa comezou a segunda parte e non é doado coller sitio con tanta xente.

─ Non oes, papá? Unha pergunta. Ese Manín que animan moito, de non xogar de marelo, sería grande, como dixo o señor aquel? Verdade que non?

─ Si, sería un gran xogador igual. Co Carnota vai de branco e azul.

─ Non oes, papá? Outra pergunta. Un equipón é máis ca un equipazo? Verdade que si?

─ Xa veremos! Esperemos que non. Mira! Agora non está Brión de porteiro!

─ Xa fichamos Rateiro para manda-lo balón ó corno? Pois non facía falta! Podía eu se-lo porteiro, coma cando xogamos diante da casa ou na Feira do Ghando. Inda que aí o mellor porteiro dos rapaces máis grandes é Lelé da Mouricia e...

─ Para, para! O que pasa é que o Outes fixo un troco e o que está agora na portaría é José Antonio, quen é moi bo tamén. Como estudaba en Santiago, foi campión escolar co colexio La Salle e xoga tamén no Compostela xuvenil. Alí chámano Suárez. E por aquí xoga ademais nalgún equipo de Noia, e co Cando na Liga do Tambre.

─ E lembra sempre con quen xoga e como se chama? Mira! Na portaría deles non hai ninguén!
─ Si, Rateiro foi desbordado e imos marcar! Goo...! Noon! Salvouno o defensa do Lira cando o balón xa entraba! Mágoa!

─ Mágoa! Oh! Por que deixaron de xogar agora, papá? Se van beber, o Outes pode aproveitar para marcar un gol!

─ Semella que estaba alguén mancado, mais xa volven xogar. Coidado coa falta!

       «« Uiiii! »»

─ Fóra por pouco! Foi un gran remate de cabeza de Manín. Coidado outra vez!

           «« Goool! »»

─ Outro gol dos marelos, desta vez a José Antonio! Se cadra Suárez parábao, eh, papá, eh?

─ En fin, xa fixera varias boas paradas. Agora perdemos 3 a 1. Parece que vas ter razón, si.

─ Xa. Aquel señor non fora á escola, verdade, papá?

─ Non é iso ho! Vas ter razón en que non imos gañar este partido. Aínda que... Uiii! Viches?

─ Sii! O balón moderno pegou no poste! Uiii!

─ Iso mesmo. Un tiro noso ó traveseiro! Está visto que non é o día do Outes. Falta pouco para acabar e está a chover, así que é mellor írmonos xa antes de toda a xente saír amoreada. Ala, entra no coche!

         «« Ides acabar no mar o asubío e mais ti!!!! »»

─ Por que berran agora no partido, papá?

─ Vou ver. Ti agarda aquí...

       «« Gool! »»

─ Xa vin! Houbo gol do Outes! O árbitro asubiara un penalti e Rivelino tirouno e marcou! ─ Tiraría o penalti cunha filigrana, claro. Así que 3-2, non si, papá?

─ Si, 3 a 2 para o Lira. Un bo partido, a pesar de perdermos. Aínda falta moita liga, mais quen fica agora ben para a gañar é o Esteiro. E xa che digo que o Esteiro tamén xoga nunha praia, no Artón, e que, malia te-las cores azul e gra coma o Barcelona... pode que o seu porteiro vista ás veces de marelo, he, he!

─ Só ás veces o porteiro? O Lira ten moita vantaxe nisto! O campión será o Lira ho!... de non lle quitar ningún navegante as camisetas...

─ Por que me chísca-lo ollo? E por que non arranca o coche agora? Claro! Non ves que este coche non é o noso?

─ A min xa me parecía raro, papá, mais como ti sempre sabes como é o noso coche e viñeches a este, pois eu tamén.

─ Hai tantos 600 aquí... Anda, vamos para o noso.

─ Gris e pequeno, iso é ovo.

Hai 50 anos parece obvio que as cousas eran máis sinxelas e as persoas, moitas veces, non se preocupaban de fecha-los coches, pequenos ou grandes, para protexeren radios que aínda non tiñan.

─ Lira 3, Outes 2! Un bo partido, eh papá? Perdermos por 3 a 2 na praia contra un equipón de marelo coa pelota de cadrados está moi ben, non si?

─ Está. Nunha hora xa estaremos na casa e poderás contalo todo. Non oes? Non te poñas a durmir no coche! Que logo contarás soños. Non oes ho?

Dende hai 50 anos, aquel neno de 5 anos iría vendo como o Outes entraba uns anos despois, xa federado, na Liga da Costa, malia que entón xa non de encarnado senón do branco e negro histórico, coma os equipos da televisión, e coa fichaxe de Rateiro como porteiro; a mesma liga na cal tamén entraría máis tarde un Lira que xa non xogaba na praia nin ía de marelo, por moito que esa cor lle cadrase; a mesma liga na cal encandearían fenómenos, estrelas rutilantes que algunha vez foran marelas. E o neno, xa non de 5 anos, seguiría nas tardes de domingo vendo partidos no campo do Bosque e viaxando pola Galiza co seu pai no 600, ou no ómnibus de Ghalteiros, alén de Muros e mesmo alén de Lira. Vería como o Outes sería líder sen ter que vestir de marelo e como chegaría a ser campión da Costa, como xogaría na herba do Carballiño e ata na herba de Riazor e como tería un novo campo na verde herba do Cunchido; e ata vería moito despois xoga-lo auténtico, con tódalas letras ordenadas, equipo amarelo do Brasil.

Mais, por moitos anos que pasasen, nunca esquecería, coma un soño máxico, aquela tarde dun domingo de verán en que un Outes encarnado xogara un partido de fútbol cun balón pintado de cadrados que eran pentágonos contra un invencíbel equipo marelo na branca area dunha praia de Lira.

─ Que xa chegamos á casa! Non oes?

No domingo 16 de agosto de 1970, ás 5 da tarde, no areal de Portocubelo de Lira, o Lira C.F., campión do torneo do ano anterior, e o C. F. Outes, debutante e líder trala primeira xornada, xogaron un partido de fútbol correspondente á segunda xornada da Liga da Ría de Muros. O partido rematou co resultado de 3 a 2 a prol do Lira, equipo que finalmente gañaría tamén esa liga e que vestía de marelo. De xeito veloz, os periódicos da época deron fe da enorme expectación e da excelencia do partido, co andar do tempo borrado da memoria de tódalas persoas (todas? todas non!) que alá estiveran. Con todo, sería recollido cinco décadas despois no libro Crónica da ría de Muros de fútbol 1968-1971, do grupo DOMANIJUDIANJO, o cal serviría para que certo rapaz daquela comprobase agora que algún vello soño fora ben real.

Unha tarde real de sol e choiva de verán. Unha bóla de cores voando hai 50 anos nunha praia que tocaba o océano, fronte á fin da Terra e baixo o Olimpo celta. Un fútbol de cores nunha tarde máxica de domingo, alén de todo.

• Xosé Carlos Gz Anhón (Publicado orixinalmente na revista Terra de Outes, n.o 51, xullo-setembro de 2020)

Mais artigos de Xosé Carlos