Carta a un irmán: "Eólicas, así non"
Carta a un irmán: Eólicas, así non
Cóntasme, querido irmán, que os parques eólicos que se van instalar en Camariñas, Laxe e Vimianzo (dous novos parques: "Monte Chan" e "Pena dos Mouros") non che molestan. Que non serán tan feos. Que non perturbarán a túa mirada. Porque un se acostuma a case todo. E que non queres pagar máis factura eléctrica. E que este é o prezo do progreso, e de querer minimizar os efectos do cambio climático.
Non quero adoptar unha postura de vítima; nin quero loitar con vehemencia contra os teus argumentos. Es o meu irmán. Entendo os teus motivos. Son lóxicos. Vivimos nun mundo de moita confusión, mundo onde discursos oficiais como o que se creou contra o cambio climático, a defensa das enerxías verdes e renovables (eólica en concreto) e o medo á factura da luz se mesturan indistintamente coa nosa conciencia: a sensibilidade individual de cara a poder estar neste planeta da mellor maneira posible. Non é doado posicionarse. Non o é.
Pero vouche falar do ser. Do amor á natureza. De amor a nós mesmos. E dende a mirada.
Vanme incrustar no centro do meu corazón varias eólicas.
Os montes que protexen as enseadas de Trece e Reira, no concello de Camariñas, forman parte desa paisaxe tan salvaxe, indómita e retirada, que a súa simple contemplación evoca estados plenos de liberdade e de fusión absoluta coa natureza. Sigo crendo que contemplar a natureza en todo o seu esplendor é unha forma directa de mirarnos a nós mesmos. Non existe tal separación entre unha montaña, un río, unha praia, un océano e o meu propio ser. E ao mirar ben, como dicía o poeta, sucede isto:
Y mirarnos
Hasta querernos
Nas ladeiras e cumes destes montes atlánticos apenas pode medrar a vexetación: rochas, pedras e penedos en estado salvaxe deambulan libres por estes lugares. Como se tivesen vida propia. As masas graníticas dispostas en equilibrios imposibles desafían a nosa lóxica; e entón xorde o asombro, o pasmo. As formas antropomórficas e zoomórficas advírtennos de que entre a pedra -ese material que parece inerte- e a vida dos humanos e dos animais, quizais non haxa tanta diferenza. Alzando contra o ceo os novos aeroxeradores, correrá perigo de morte o perfil inhóspito e agreste dos montes do Cabo Tosto, o granito incendiado de cor vermella polos últimos raios dos solpores.
O impacto ambiental da instalación de parques eólicos nestes paraísos rochosos será irreversible. Para a eternidade. Que non te enganen, irmán. Se algunha vez tentan desmantelar os parques eólicos (dentro de 10, 100 ou 1.000 anos), será imposible recuperar esa misteriosa beleza das formas da pedra; non haberá xeito de “pegar” os penedos rotos, de “soldalos”, de devolverlle o encanto primitivo aos penedos quebrantados por voaduras e movementos de terras. Non haberá xeito.
Non hai conciencia nin Lei que puidese contemplar isto. Non as houbo.
Que responsabilidade temos, irmán! Que irresponsabilidade? Esta acción lémbrame moitísimo ao salvaxismo urbanístico galego dos anos 80. Ao feísmo irrecuperable que habitará agora e para sempre nas nosas aldeas, vilas ou cidades. Unha condena eterna. Sí, escoitas ben, irmán: eterna.
Todos, absolutamente todos (pobo e políticos, sen solución de continuidade, por favor) foron responsables deste feísmo. E agora, 40 anos despois, volve de novo o mito do feísmo. Pero enchido dunha nova condición que o fai aínda máis grave e atroz: un ataque, en moitos casos irreversible, contra a natureza. Contra o corazón de nós mesmos.
Pregúntome como nos lembrarán os futuros galegos dentro de 10, 100 ou 1.000 anos. Quizais coma inconscientes, irmán. Como sumamente inconscientes. Cando a inconsciencia e a ignorancia se confunden entre si, o resultado é o que é. Estaremos a tempo de evitalo?
No alto dun destes montes do Cabo Tosto, a poucos metros de onde queren chantar un dos novos aeroxeradores, atópase a ruína dunha caseta, quizais empregada antigamente para a vixilancia forestal. Chamámoslle a "cabaña da colina". Lonxe de todos e de todo, fóra do tempo, das leis do home e das rutinas. Alí soa, no alto. Recentemente, instalaron un banco de madeira ao seu carón. Para mirar e observar. Caladamente. Só co vento, co mar. Co goce do silencio. Mais alá, cara ao oeste, a inconfundible silueta do faro e o cabo Vilán. Pura maxia. Un feitizo regalado. A beleza.
Un xigante eólico de 200 metros vaise colocar entre a miña mirada e a do Vilán. Acaso non che molesta isto, irmán?
Non hai conciencia nin Lei que puidese contemplar isto. Non as houbo.
Sorprende comparar a altura (seica teñen máis de 150 metros) dos xigantes eólicos que hai uns anos ergueron a uns centos de metros do cabo Vilán, coa torre (25 metros de altura) deste emblemático faro. A Torre do Vilán, símbolo de Camariñas:
É quizais un xigante poideroso
que ollándonos está,
cun ollo refulxente que alumía
na
azul inmensidá…
Ben o vexo, antre a brétoma, alá lonxe,
brilante lostregar;
eu ben vexo antre a brétoma o seu ollo
constante parpadear…
É un cíclope soberbo que alumía
aos que pola auga van,
é un cíclope soberbo que lostrega
no monte do Vilán.
GONZALO LÓPEZ ABENTE
(De Escumas da ribeira,1911)
Que diría agora o poeta, meu irmán. Que nos diría. Cara onde morrería esquecido este poema? A Torre do que foi “o Cíclope do Vilán” palidece, esmorece, fronte ás dimensións titánicas das torres dos xigantes eólicos que se construíron a uns centos de metros de ela. Simple comparación.
Non houbo conciencia nin Lei que puidera contemplar isto. Non as houbo.
E que me podes dicir do Monte Branco, irmán, coroando a enseada de Trece coa súa imposible duna rampante de 150 metros de alto. Quizais o lugar máis salvaxe, inhóspito e fermoso da Costa da Morte. Parte do feitizo que desprende a contemplación desde este miradoiro, é que só podes ver natureza en estado salvaxe: a enseada de Trece coas súas praias virxes (algún corpo espido dourándose, deitado sobre a area), os coidos, e alá, no fondo, a Punta do Boi: o lugar máis máxico -por fatídico- da Costa da Morte.
O mar, as ondas, as praias, os coidos, os penedos. Pero van levantar dúas eólicas de 200 metros de altura. Si irmán, si: chantadas ao outro lado da enseada, xusto detrás da crista dos Montes do Tosto, moi preto da “cabana de la colina”.
Lembras que cando eramos pequenos, os nosos tíos nos levaban de excursión ao Monte Blanco? Só co anuncio da nova, saltabamos de ledicia, pura felicidade e ilusión. Momento memorable da infancia tirarse a rolos polo monte abaixo, deslizándonos loucamente, felices, descoidados, libres, pola rampla infinita de area. O corolario chegaba ao final da tarde, antes de recollernos. Xogaramos, divertiramos, berraramos libremente. Porque eramos nenos. Chegaba o momento do solpor, e a paisaxe que tiñamos aos nosos pés comezaba a tinguirse coas luces do ocaso. Despois do xogo, do desfrute desenfreado, era o momento de calar. De só observar o puro espectáculo que tiñamos diante.
Pero agora queren levantarnos varios xigantes de 200 metros, alí diante.
Volve, meu irmán, senta de novo no cumio do Monte Branco. Volve, senta, mira e cala.
Non houbo conciencia nin Lei que puidera contemplar isto. Non as houbo.
Necesitamos da natureza porque somos ela mesma. Agora, mais que nunca, necesitamos espazos libres da intervención humana onde nos poidamos atopar con nós mesmos. Onde o silencio e o valor da mirada nos permiten volver de novo á casa. Na Costa da Morte viven incontables exemplos destes máxicos lugares.
Tamén somos o que miramos, irmán.
- Asdo: Un socio da familia da Asociación Mar de Fábula.
