A última singradura da Fragata Ariete D-36

A última singradura da Fragata Ariete D-36

07:03 25/02/18

A primeira e segunda guerra mundial supuxeron para moitas potencias Europeas un antes e un despois na súa construción naval. A decadencia á que se viu sometida esta industria como consecuencia das continuas campañas belixerantes, quedou reflectida nunha escasa dedicación á elaboración e desenvolvemento de estudos de enxeñería naval. Tanto os planos, como os estudos para a construción dos buques cos cales loitar durante estas guerras, estaban baseados en plataformas que foran proxectadas con anterioridade durante as dúas primeiras décadas do século XX. Estes planos estaban fundamentados en mar llana e sen estudo previo de hidrodinámica. Esta nula evolución en I D (Investigación e Desenvolvemento) dos buques construídos durante década dos anos 30 do pasado século, impediu en gran medida que as industrias construtoras e asteleiros evolucionasen para unha maior adaptabilidade dos buques de guerra a un medio tan incerto e imprevisible como é a mar. O 22 de xuño de 1940 Alemania ocupa Francia en pleno comezo da segunda guerra mundial. Tanto os buques que están sendo construídos polos asteleiros franceses no momento da ocupación, como os planos sobre os que se trazaron outros caen en mans nazis. No momento da rendición francesa iniciouse na cidade Nantes a construción de destrutores ou torpederos lixeiros da clase “Lle Fier”. Os nazis incautaron os buques xa construídos e fixeron un agasallo ao noso país, os planos nos que estes estaban baseados. Naquela España de 1939 non se dispoñía de ningún proxecto base ou plataforma proxectada con anterioridade sobre a que introducir melloras e ir engadindo superestruturas. Facíase inaprazable xa que logo a necesidade de incorporar destrutores ou torpederos á nosa Armada. Cos planos en poder da nosa industria naval, o 18 de novembro de 1939 ordenouse a construción de nove destes buques nos asteleiros nacionais facéndose provisión de armamento alemán e material nacional para a construción da estrutura. A premisa era clara, que o proxecto francés se é posible non sufrise modificación algunha en canto a características técnicas e requerimientos de calidade do material precisaba o proxecto base "Lle Fier". Adquiríronse as planchas de aceiro necesarias para a construción da serie de nove buques, que permaneceron máis anos dos que debesen á intemperie debido aos continuos atrasos para a materialización do proxecto. Doutra banda as características técnicas das planchas de aceiro adquiridas, non cumprían de ningunha maneira os requerimientos mínimos do proxecto francés debido a que as nosas acererías non estaban preparadas por aquel entón para a elaboración deste tipo de produto. Con todos estes antecedentes en outubro de 1943 deuse a orde de construción da serie de novos buques aos asteleiros de Ferrol. As innumerables dificultades técnicas ás que se enfrontou o asteleiro español de Ferrol para deseñar, obter o material e construír as plantas propulsoras atrasaron a entrega á Armada dos primeiros buques da serie ata 1951 e dos tres últimos ata 1961. As botaduras efectuáronse de tres en tres para dar máis relevancia ao acto.

Fragata antisubmarina rápida Ariete D-36 atracada en puerto

Fragata antisubmarina rápida Ariete D-36 atracada en porto A serie de barcos aos que pertencía o Ariete eran buques lixeiros dunhas 1300 toneladas aos que se lles denominou: Audaz , Osado, Meteoro, Furor, Rayo, Ariete, Temerario, Intrépido, Relámpago. A fragata antisubmarina rápida Ariete D-36 é botada finalmente en Ferrol o 24 de febreiro de 1955, sufrindo un proceso de modernización tecnolóxica e acondicionamiento posterior á súa botadura debido ao desfase en tempo con respecto ao proxecto orixinario do buque. As dificultades atopadas durante as súas probas de mar relacionadas en gran medida coa súa planta propulsora, contribuíu en gran medida a este atraso. Finalmente é asignado á Armada o 7 de febreiro de 1961, unhas catro décadas máis tarde de ser concibido o seu deseño como torpederos ou destrutores lixeiros "Lle Fie". Tras este proceso de modernización incrementouse o seu desprazamento con respecto ao proxecto orixinal nunhas 300 toneladas. A pesar do proceso de modernización ao que foran sometidos, os seus problemas de propulsión e estabilidade persistiron, facéndoos buques non aptos para navegacións en alta mar debido ás súas frecuentes averías. O Ariete e os seus 168 tripulantes ao mando do Capitán de Corbeta Francisco Carrasco Ruiz, parten o mediodía do 24 de febreiro de 1966 do arsenal de Ferrol en demanda do seu porto base, o arsenal de Cartaxena. Durante tres longos meses o buque fora sometido a diversas obras no Arsenal de Ferrol, fóra da súa base e con gran ilusión emprendían a súa viaxe de volta a casa.

Baranal de predicción para el 24 de febrero de 1966 Cun parte meteorolóxico favorable, está claro sen os medios dos que hoxe dispoñemos. Nada facía presaxiar a odisea que o destino lles tiña disposto para os próximos dous días tras deixar atrás a ría de Ferrol. Cunha mar superior á esperada, pero sen nada que reflexionar respecto diso, seguiron adiante posto que é o que se espera dun buque de guerra. A medida que as millas da súa singradura aumentaban a altura das ondas facían o propio chegándose a rexistrar alturas superiores aos 11 metros con ventos en ocasións de tido furacán de ata 80 nós. Nestas condicións penetrados na Costa da Morte á altura de Cabo Touriñan con temporal de sudoeste minoran a velocidade do buque continuando a súa marcha. Aínda que tratan de continuar a súa singradura tras unha concatenación de averías xurdidas recentemente entrados na Costa da Morte á altura da Illa Sisargas; e con tan só unha caldeira operativa para o goberno e navegación do buque, o Comandante ordena poñer rumbo á ría de Pontevedra. O propósito consensuado co seu segundo de a bordo, o Tenente de Navío José Sierra Campos, é dirixirse ás instalacións militares da Armada en Marín (Pontevedra), onde reparar todas as súas averías. Este feito obrigou ao Ariete de novo con tan só unha caldeira e limitados á velocidade de 5 nós avante, a sortear o temporal. O seguinte día, 25 de febreiro, tras unha terrorífica noite produciuse a perda total de propulsión á altura da Illa de Sálvora, debido á inutilización da única caldera que lle quedaba operativa. Ao garete como se adoita dicir no argot marinero, a mercé da mar e os ventos o buque foi derivando empuxado pola mar grosa reinante e os fortes ventos de compoñente sur reinantes, ata ser desprazado unhas 20 millas náuticas ao norte á altura da costa de Carnota. As accións posteriores á avería definitiva da planta propulsora do buque encamiñáronse ao salvamento de leste e o seu dotación. Varios intentos de remolque foron levados a cabo polo petrolero Camporraso dunhas 11000 toneladas de desprazamento, que durante o suceso atopábase pola zona. Intentou sen éxito darlle remolque, en gran medida debido ás limitacións que a súa calado supoñíalle ao penetrarse na zona de baixos onde xa se atopaba o Ariete os intentos resultaron errados e infrutuosos. Finalmente o Camporraso mantivo ao Ariete ata que chegou a fragata "Legazpi" con base en Marín na súa auxilio. O Legazpi fixo ata cinco intentos de remolque, que debido á extremas condicións meteorolóxicas e a orografía desta ben chamada Costa da Morte resultaron inútiles.

O buque Ariete encaiado nas rochas de Lira Tras máis de 40 horas a mercé da furia da Costa dá Morte, o Ariete sortea sen máquinas ben sexa por sorte, advocación da virxe do Carmen ou a propia virxe dos Remedios, toda a zona de pedras e baixos existentes fronte á praia de Ardeleiro en Lira. Finalmente ca forte oleaxe queda varado sobre unha cama de pedras existentes uns 80 metros ao sur da praia de Ardeleiro, onde veciños da localidade de Lira que seguiran a derrota trazada polo buque durante todo este tempo, esperaban ansiosos e prestos ao rescate da tripulación. O abandono do buque foi imposible, debido a que as balsas estaban inservibles e outras desapareceran durante todo o periplo vivido ata ese momento. Entre os veciños que se atopaban en terra con tractores e outros vehículos alumando cara á fragata; e a propia dotación do buque foron capaces de tirar un andarivel e unir os 60 metros que separaban ao buque da costa mediante o amarre deste cabo a un petón de pedra en terra que lle serviu de fxación. Un andarivel é unha corda ou cabo como se define na terminoloxía mariñeira duns 200 metros de longo e 50 milímetros de mena ou grosor, usado durante as manobras de aprovisionamiento traspaso de persoas e material na mar entre buques.

Fragata Ariete varada na costa con andarivel fixado para o rescate. A fixación do andarivel á pedra de terra foi firme e perfecta, procedéndose inmediatamente ao desembarco ordenado de toda a dotación mediante unha canastra colgada ao andarivel na cal ían desembarcando a terra. Desde terra tiraban do cabo todos os veciños, homes e mulleres algunhas embarazadas uníronse para auxiliar aos náufragos. Non faltaron as botellas de cana ,coñac e mantas para nada máis pisar terra coa cara desencajada quentar o corpo de todos e cada un dos rescatados, tratados desde o primeiro momento como fillos polos que lles acollían para darlle a súa protección. O último en desembarcar como mandan as ordenanzas foi o Capitán de Corbeta Francisco Carrasco Ruiz, xunto cun avezado marinero que cobrando do cabo e permite poñer a salvo ao último membro da dotación, o seu Comandante. Unha vez remataron os desembarcos da dotación ao completo cunha serenidade que só dá o adestramento recibido e a camaradería reinante dan, procedeuse ao corte deste cabo para que ninguén puidese acceder ao buque, salvagardando a documentación e material confidencial deste. Certificada a imposible recuperación do buque, causa baixa na Armada por Orde Ministerial 1596/66 de 11 de abril (D.Ou 84).

Monolito que lembra a acción humanitaria de los veciños de Lira- Foto- Mari Carmen Caamaño O resultado desta heroica e eficaz entrega colaborativa destes homes e mulleres de Muros que recollían a todos tal e como chegaban mollados sobre a cadeira do andarivel foi a posta a salvo dun total de 168 homes. Unha veintena deles resultaron feridos leves con golpes, magulladuras, rozaduras etc… non houbo ningunha amputación de brazo como recollen moitos xornais da época do suceso e actuais; foi unha mala interpretación das transmisións por radio que se fixeron desde a estacións costeras. Con todo si produciuse a amputación da falanxe do pulgar dun Cabo manobra, membro da dotación do Legazpi, pero de ningún modo foi un brazo. A Armada recompensou a moitos veciños de Lira pola súa axuda, entrega e acción heroica levadas a cabo durante aquela longa noite. Debido a esta actuación do vecindario de Carnota concedéuselle o título de "moi humanitaria" por decreto 3290/1966 de 29 de decembro, como se pode aprezar no escudo municipal. Aquela noite 168 persoas aferráronse á vida, grazas a aquel andarivel que lles uniu a ela como cordón umbilical. Todos a salvo, unha vez cortado o andarivel produciuse a maior xestación de novas vidas humanas xamais vista nunha noite nesta terra.