Un dos mellores poetas galegos actuais é madrileño. Chámase Juanjo Carracedo. E hai truco: é fillo de galegos; nai de Zas e pai da Veiga. Naceu en Madrid en 1975, alá estudou Filoloxía Clásica e Hebrea, doutorouse en Lingüística Indoeuropea e imparte Grego nun instituto da capital. A editora Medulia publicoulle este ano o seu segundo libro, o primeiro en galego, o poemario Horas molladas. O anterior, en castelán, aínda saíu do prelo da editorial Celesta no 2021 e ten un suxerente título: ...Del cielo bajan, tomado dun vello refrán: “Casamiento y mortaja del cielo bajan”. Se ben o estilo ten evidentes puntos en común hai unha interesante evolución dun libro a outro. Semella mesmo que o autor sexa esteticamente máis maduro cando aborda o proxecto en galego. E ata é notable a corrección lingüística, mérito do propio poeta, fiel ao seu espírito de filólogo, namorado da palabra, aprendida primeiro da boca dos pais, e amasada longamente nos veráns galegos e nas propias pescudas literarias, así como nas actividades culturais compartidas con outros emigrantes galegos na capital española, os “madrigalegos”, na nomenclatura do xornalista Borobó.

Horas molladas complétase cun prólogo do tamén poeta madrigalego Manuel Pereira Valcárcel e mais con cinco ilustracións da pintora e filóloga Alicia González Mangas. Ambos complementos, na precisión coa que foron executados, dan fe do coñecemento da poesía de Carracedo, do saber dunha amizade compartida. 

Consta o libro de catro partes: un poema inicial (“Rubir”) e outro final (“Reloxos suorentos”) envolven dous agrupamentos maiores de textos, cos respectivos títulos “Máis eu” e “Máis hoxe”. Estas dúas partes centrais conteñen vinte e cinco poemas cada unha, nun simetrismo que faría as delicias do mundo clásico, que tan ben coñece Carracedo. As composicións son breves, como tamén o son os seus títulos (unha palabra basta para nomealos). A disposición dos versos tende por veces á dispersión das marxes, como se fose un caligrama, reforzando así o ritmo e a expresividade.

Como era de agardar hai por veces alusións á mitoloxía e literatura gregas, subordinadas aos contidos principais do libro, cuxo marco común é o vaivén entre a urbe e a aldea, esta con maior protagonismo, verdadeiro cronotopo, abrazada por vexetación e corredoiras, as mesmas que levaron a xente que se cadra algún día ha voltar. Mais non se pense nunha tópica visión esencialista dun mundo rural agonizante. En todo caso hai unha vontade autorial de subida, de ascenso desde as profundidades: “Non é hora xa de metáforas baldeiras/ nin pasado inesgotable,/ que o fondo da aldea cheira a tempo morto,/ e a poesía encheuse de lendas/ pra non saírmos do berce...”, é o inicio de “Reloxos suorentos”. E onde a identidade e a experiencia do tempo teñen un peso evidente, como se pode deducir dos mentados epígrafes “Máis eu” e “Máis hoxe”. Exemplificamos ambas temáticas con senllas citas: “Quen me dera/ ser terra con nome!/ Quen me dera/ ser nome/ de leira!”, lemos no poema “Xeonllos”; “que seica non hai/ para a sede/ coma unha cunca de tempo mollado”. Desde logo é moi caro para o poeta o símbolo da cunca, que eclosiona con toda a súa forza na que podería ser a mellor carta de presentación de Juanjo Carracedo, o poema “Plenitude”, ao que segue a aclaración: “Elexía cantábrica a Antonio Rivas”, amigo devorado polo mesmo mar que, polo mesmo tempo, bañaba unha filla do escritor, coincidencia triste cuxo eco aínda nos devolve a última das ilustracións de  González Mangas. No entanto, nos versos de Carracedo a auga adoita ter unha función positiva, fertilizadora, “vivificadora do movemento que é o tempo”, en palabras súas.

Fecha a obra o xa citado “Reloxos suorentos”, outro texto notable que serve de resumo ou mesmo valería como introdución, de non ter xa o certeiro susodito prólogo de Pereira Valcárcel. No penúltimo verso está o sintagma que lle dá título ao libro: “non creo/ nun futuro inmóbil/ que nos salve de nós mesmos,/ mentres estes versos do chan/ non nos ensinen a deitar horas molladas/ dos baldes de medo que arrastramos”. En efecto, podería entenderse esta composición como unha sorte de manifesto. Así o expresou o autor: “A fonte do libro é unha rabia contra esa morriña estéril”. 

As palabras precedentes pronunciounas cara ao final da presentación que tivo lugar na librería Ler de Santa Comba o pasado 13 de agosto. Daquela tiven a sorte de acompañalo na mesa, xunto con Carmen Blanco Ramos, outra destacada filóloga madrigalega, quen nos puxo en coñecemento. Foi tal a afinidade estética que non só aceptei ao momento participar no acto senón que tamén quixen plasmar estas apuradas impresións de lectura para dar pública noticia dun poemario valioso, que volverá presentar en Santiago de Compostela, na compaña de Amancio Liñares Giraut e a mesma Carmen Blanco Ramos. Será na libraría Couceiro, na mañá do 28 de setembro. Aproveiten para compartir con eles unhas cuncas de tempo mollado.

• Ramón Blanco, Poeta galego nado en Outes (1979), e mestre en Muros, tras pasar por centros de ensino de Muxía, Malpica, Ponteceso, Carballo e Zas.

Máis artigos de Ramón Blanco