As 3R da Madriña
Neste 5 de xuño quero dedicar o Día do Medio Ambiente a unha pioneira que nunca soubo que o era. Sen discursos nin pancartas, coas mans engurradas e a sabedoría herdada da fame, ensinounos sen pretendelo que o lixo non existe e que o consumo ha de ser cíclico. Comparto a historia da súa mensaxe como folla de ruta para camiñar nunha terra esgotada.
A madriña non podía entender a chegada masiva dos recipientes de plástico. Coller un iogur, por poñer un caso, e tirar o vaso. Doíalle na alma. Magoáballe como doe ver a terra rachada pola seca. Sufría vendo aquel estrago de recursos. Parecíalle, e era, e é, soberbia. "Pecado", dicía ela.
Miña irmá e máis eu riamos. Riamos naqueles oitenta, coa inconsciencia liviá da infancia, ignorantes do "negro pan dos corenta", do medo e do frío que a súa xeración tragara a culleradas.
Sufría cada vez que vía unha botella de aceite, un envase de manteiga, unha bandexa de porexpán... deitada ao lixo. En segredo, retiraba eses cacharros do caldeiro do lixo, lavábaos con coidado e gardábaos, uns dentro dos outros, coma se fosen bonecas rusas, nunha artesa vella no soto. A tapa da artesa pesaba como unha lousa, coma os coloridos segredos que gardaba da nosa mofa.
Sempre aparecía co recipiente xusto. Un cacharro de plástico perfecto para unha cebola encetada, unha cabeza de allo, un anaco de unto. Ninguén sabía ben de onde saíran, pero alí estaban, coma invocados polas súas mans cansadas.
Naquel xesto pequeno habitaba unha dor fonda. A dor de quen sabe que a terra non é nosa, que a natureza non é de usar e tirar. A dor de quen sente que todo o que medra leva tempo, suor e misterio. E que cortar ese vínculo sagrado é un acto de soberbia.
A dor de quen non entende como podemos crer que somos inmortais, que non precisamos do sustento da terra que pisoteamos. Como se non nos alimentásemos da mesma terra que desprezamos.
Un día, ela foise. Despois de cear, descalzouse e deixou as zapatillas detrás da cociña de ferro. Dixémoslle que se calzase, que ía descalza. Respondeu, tranquila, que xa non as precisaba máis. Á mañá seguinte non se ergueu.
Tempo despois, cando abrimos a artesa, a súa artesa, a visión foi dunha beleza apocalíptica. Milimetricamente ordenados por tamaños, encaixados coma cápsulas do tempo, estaban alí todos aqueles recipientes de plástico que nós chamabamos lixo. Alí, nun altar humilde de sabedoría calada, ela deixara a súa ofrenda.
Era unha visionaria. Unha muller da terra, unha sabia. Pioneira do movemento ecoloxista de base, do "There is no Planet B".
Mentres ela inventaba as tres R, as súas netas rían, despreocupadas, na burbulla dourada do estado de benestar.