MOSTRA DO PATRIMONIO MATERIAL DA
PARROQUIA DE BERDOIAS (XXV):
AS CASAS-VIVENDA NO LUGAR DE BERDOIAS

Berdoias ten hoxe 45 casas-vivenda, aínda que delas permanecen habitadas, na actualidade, tan só 22.

Preto dun 85% destas casas son de pedra que, si as sumamos ás súas construcións adxectivas (28 cabazos, 8 eiras, 18 fornos, 18 lacenas das abellas, 7 muíños… etc ) fan deste lugar toda unha rica e variada mostra da arquitectura popular tradicional.

Quedan exemplares de vellas casas-vivenda que xa se atopan nun estado máis ou menos ruínoso, como:

- A Casa Grande de Alonso de Lema II, datada de 1607, que ten problemas de cuberta, pero que aínda conserva todos os muros exteriores; e tamén construcións anexas: a dependencia, noutrora, destinada a corte do gando; o chan da eira e o cabazo.

Vella fotografía da Casa de Alonso de Lema II

- As casas da Rata e das Ribeiras, das que tan só se manteñen “en pé” os restos dalgúns muros, a piques de caer. Quedan como tesouros das dúas, algunhas das construcións complementarias: os seus cabazos, os pozos, e os fornos; e a carón da da Rata consérvanse rehabilitadas, unha eira e unha cabana.

Casa das Rebeiras, hoxe en ruínas (Fotografía de Tino do Coto)

- A casa do Patín (ou do Gandiño) que perdeu a cuberta a comezos dos anos 80 a causa dun incendio, pero que aínda mantén en pé os seus muros exteriores. É unha construción con dous teitos a dúas augas, compartindo un desaugadoiro central de pedra. Un dos elementos máis singulares desta casa, ó longo da súa fachada norte, é unha escaleira cun patín, noutrora pechado polos laterais e cuberto, que daba acceso ó sobrado.
Na dependencia destinada a cociña aínda ten a lareira, cunha cheminea de considerables dimensións e xunto cun forno moi ben conservado... Nunha das paredes do sobrado perdura tamén unha lareira con cheminea, para calefacción.

Fachada norte da Casa do Patín

Lareira e cheminea da Casa do Patín

Pero en Berdoias tamén quedan exemplares de vellas casa-vivenda aceptablemente conservadas ou rehabilitadas, como a casa nova das Rebeiras, a da Canleira, a do Mariano, a casa da Sarrama, a do Chibarra, a do Carolo, ou mesmo a Casa do Carmelo, de 1852, que segue lucindo unha fachada remozada, e que conserva no seu interior unha lareira cunhan ampla e monumental cheminea; e unha tulla, dependencia enteiramente de pedra onde se gardaba o gran: trigo, centeo, avea…

Vella casa da Sarrama

Casas do Mariano e do Cotorro

Fachada da casa do Carmelo

*(Boa parte da documentación deste texto procede do traballo de campo" Inventario do Patrimonio Etnográfico sobre o concello de Vimianzo" feito en 1993 por Xosé María Lema, Roberto Mouzo e Moncho Gándara.)

TESOUROS DE BERDOIAS

• Tesouros de Berdoias (XXIV): As vellas Casas-Vivenda (I): A Casa Grande de Alonso de Lema II e o Pazo de Martiño de Castiñeira.
• Tesouros de Berdoias (XXIII): Os pasos: portelas, portais, pasadoiros, portelos, poxados.
• Tesouros de Berdoias (XXII): Os camiños, os cercados, as pontes.
• Tesouros de Berdoias (XXI): Ermidas, Capelas, Cruces e cruceiros.
• Tesouros de Berdoias (XX): Igrexa Parroquial de Berdoias e o Cruceiro do Adro (I).
• Tesouros de Berdoias (XIX): Fontes, Pozos, Lavadoiros, Vertedeiros….
• Tesouros de Berdoias (XVIII): O Curro de Santa Cristiña.
• Tesouros de Berdoias (XVII): Os Pombais.
• Tesouros de Berdoias (XVI): Alvarizas.
• Tesouros de Berdoias (XV): As Lacenas de abellas (e II).
• Tesouros de Berdoias (XIV): As lacenas de abellas.
• Tesouros de Berdoias (XIII): Cabazos vellos, cabazos novos. Cabazos pequenos, cabazos longos….
• Tesouros de Berdoias (XII): Os 99 cabazos da parroquia (I).
• Tesouros de Berdoias (XI): Dous fornos na propia casa-vivenda.
• Tesouros de Berdoias (X): Fornos Grandes - Fornos Pequenos.
• Tesouros de Berdoias (IX): Os Fornos:
• Tesouros de Berdoias (VIII): Os Muíños.
• Tesouros da Parroquia de Berdoias (VII): Unha parroquia de 35 Eiras.
• Tesouros da Parroquia de Berdoias (VI): A Eira do Farruquiño no lugar de Boallo.
• Tesouros da Parroquia de Berdoias (V): A Eira do Carmelo.
• Tesouros da Parroquia de Berdoias (IV): A Eira do Buxán, en Santa Cristiña.
• Tesouros da Parroquia de Berdoias (III): A Eira de Rúa e a Eira da Gaia.
• Tesouros da Parroquia de Berdoias (II): A Eira do Sores, en Romar..
• Tesouros da Parroquia de Berdoias (I): A Eira da Rata