Que vinte anos son nada…

12:07 08/11/22

Teño un amigo arxentino que di que nas letras dos tangos está resumida toda a sabedoría do importante. Como bonaerense que é permítolle esa licencia, da mesma maneira que permitimos aos bilbaínos que digan que nacen onde queren. Os da Costa da Morte tamén facemos igual, somos, vimos, nacemos e vivimos coma queremos. Para ben ou para mal. Sobre todo para mal.

Non escribo dende hai tempo porque a miña visión, máis ben triste e escura, non encaixa moito con este tempo do politicamente correcto e, para que enganarnos, nin a min me gusta o que escribo. Pero, a modo de terapia, este aniversario da efeméride (20 anos) do afundimento do Prestige, me convoca a expresar o que me bule na cabeza. Por varias razón, todas ben egoístas, pero sobre todo por unha. Que fale quen estivo. Levo escoitado e lido a bastantes personaxes describindo algo que cando pasou os pillou rematando Primaria ou a piques de comezar no instituto. Leo e escoito a individuos/as que nunca levantaron o cú do despacho falando de praias, do chapapote no Coído e doutras cousas que si as viron foi na televisión, porque por Muxía, Cee, Corcubión, Fisterra, Carnota, Camariñas ou Laxe non pasaron. E a min isto dáme bastante vergoña, ao tempo que me entristece. Di o mantra oficial que a historia a escriben os vencedores. Aquí, quen foi o vencedor?... volveremos a isto a fin deste velorio.

Creo que si quero ser xusto e sucinto virá ben que me centre. Por iso, quero compartir con vós o meu recordo en base a tres imaxes que son as que me veñen sempre a memoria cando penso naqueles días.

Pavillon da Costa da Morte-Albergue Marea Blanca Prestige — Os pavillóns costeiros serviron de albergues para os voluntari@s da Marea Blanca

Non é exactamente a imaxe que eu teño, pero é ben parecida. O chan da pista do polideportivo de Muxía (esta é de Corme) cheo de colchóns e esterillas nas que aqueles que por obra e gracia da “sociedade civil” viñeron en masa a limpar as costas que para o PP estaban “esplendorosas”. Eran e viñan de todas partes, de fóra de Galicia e de fóra de España. Unha sorte de Brigadas internacionais que non foron quen de permear no intelecto daqueles que meses despois votaron en masa ao PP nas municipais de 2003. A súa loita inspirou a moitos, pero non aos suficientes. Nestes días de recordo, só escoitei a unha voluntaria. A unha de decenas de miles.

Urdaci en Muxia co Prestige — Urdaci lidiando en Muxía nun directo coas protestas da veciñanza nos tempos do Prestige

Esta imaxe a recordo, entre outras cousas, porque estaba aí nese mesmo momento. Estaba aí vendo a cara de Urdaci, impávida, como a de alguén realmente ben pagado, como a de alguén que o último que nunca debeu facer é xornalismo. A do director de informativos de TVE na etapa máis autoritaria e manipuladora do aznarismo. Dicindo falsedades manifestas en prime time na televisión pública, mentres un grupo cada vez máis numeroso de persoas se reunían diante da porta da carpa-cafetería dos voluntarios no porto de Muxía para berrar, sen violencia e con claridade, “televisión, manipulación”. A maior descrición do evidente, en vivo, nunca feita en ningún informativo. Nada mudou dende entón. Nada.

Durante un tempo non pequeno, en galego cometíase o erro de chamar “furna” a urna electoral, que vén sendo iso, unha caixa transparente onde non vemos nada. Non vemos as intención, os erros clamorosos nin que vota cada quen, unha información que sería necesario saber para entender quen é quen en cada vila. En quen se pode confiar e en quen non, quen minte máis que fala e quen simplemente non dá para máis.

O 25 de Maio de 2003 celebráronse elección municipais e en Muxía gañou o PP. O partido do alcalde ao que eu vin criticar e discutir nunha emisión inolvidable de Hora 25 da Cadena SER dende a Lonxa de Muxía. O partido das máis bastas mentiras e que naquel momento, coma logo soubemos, roubaba a mans cheas metendo a man ata o cóbado na caixa do público. Un partido de ladróns e embusteiros, prepotente dende a poltrona, fascista e perigoso para a saúde dos administrados. Ese partido logrou resultados históricos nalgún concello da Costa da Morte. O PP gañou en Carballo (maioría simple), Cabana (maioría absoluta), Coristanco (maioría absoluta), Laracha (12 concelleiros de 17), Ponteceso (9 de 13 concelleiros), Carnota (maioría simple), Cee (maioría absoluta), Fisterra (maioría absoluta) e por suposto en Muxía.

Alberto Blanco, que non podía nin levantar a mirada do chan cando se cruzaba con alguén na vila que xa gobernaba obtivo un dos mellores resultados da historia do PP na vila. Había, correndo pola vila, non promesas non, senón cheques, cartos a moreas. Contan que nas vilas mariñeiras cando se cobraba a soldada da marea o primeiro que facían era cambiar a cocina. Os vendedores de cociñas fixeron o seu agosto ese ano. O nivel do parque móbil municipal elevouse dende os modestos Peugeot e Renault aos máis fastusoso Audi e Mercedes. Levantáronse edificios e gastouse coma nunca pola festa da Barca. E mentres, moitos e moitas pensábamos en “para que”. Para que foi o esforzo?

As horas a chuvia e ao frío, os días escuros que nunca amencían antes de que anoitecera de novo. Os perigos e as xornadas maratonianas contando, describindo e sendo o máis cércano, o máis disposto a contar, a dicir que era o que sentían aqueles mariñeiros… para isto? Para ver como vos facedes ricos mentres outros traballamos polo soldo base? É que acaso é imposible que a Costa da Morte teña un mínimo de amor propio, de dignidade?

Si, foi imposible. E o demostran os datos, os números din que os que quixemos que a identidade e o corazón pesasen máis que a carteira estábamos (e estamos equivocados).

A “furna” foi iso. Unha cova ao borde do mar chea de meigas, de pantasmas e sombras, ao estilo da Caverna de Platón. Dende aquel 13 de Novembro de 2002 ata o mes de Maio vivimos escondidos nunha cova da que só viamos a entrada. E o baile de sombras nos mostraba como entraban os cartos, pero non de que man viñan e a cambio de que se nos daban.

Despois, como xa teño contado, veu Feijóo e acabou co Plan Galicia, pero esa é outra historia que, a vista do visto, non vale moito contar.

Quen foi o vencedor da particular guerra que libramos na Costa da Morte entre novembro de 2002 e maio de 2003?.

Fácil. Gañou o medo, gañou a mentira e gañaron uns poucos individuos facilmente identificables en moitas das nosas vilas porque hoxe, vinte anos despois, seguen sendo os que mandan. Os que “cortan o bacallau”.

“…que veinte años no es nada” di o tango de Gardel. “Volver”, se chama esa peza inolvidable. Volver, a onde?