Intentar facer hoxendía un inventario do noso antigo patrimonio arquitectónico da comarca como son os muíños fariñeiros convértese nunha tarefa complicada.

O autor deste artigo sempre se interesou por estes temas. Desde cativo, un cordel de fogueirón das festas, unido a un anaco de tanza atada na punta dunha vara longa, recorría os regatos en busca das abundantes trouitas, pois non había impedimento de vedas nin licencia; falo sobre o ano 1955. As presas dos muíños que almacenaban auga eran o meu lugar preferido, así que as conversas cos maiores era sobre os muíños e a súa localización. Isto provocoume gran interese en ubicalos en ortofotos aéreas dándolle coordenadas UTM e situalos nun mapa topográfico.

Como pasa co viño, co paso dos anos estas anotacións gañan valor. As novas tecnoloxías, fixeron que esta maquinaria rústica, composta por pezas con nomes propios e moi valorada polos vecinos foron esquecidas convertíndose en esqueletos, todos eles en estado ruinoso, durmindo na contorna dos ríos e cubertos cunha manta de silvas e outras malezas. Isto provocou que as novas xeracións esquezan os nomes e a propiedade, perdéndose a súa memoria histórica.

Imos reseñar un inventario dos ríos e os muíños do término municipal de Cee, todos eles ubicados con coordenadas nun mapa topográfico 1: 25.000. Aproveito nesta ocasión para agradecer a axuda e colaboración que me brindou o meu familiar e amigo José de Franco, que co foiciño, rachando algún pantalón e máis dunha caída o rego, logramos descubrilos e poder facerlles algunhas fotos.

Teño inventariado 110 muíños. Contabilizáronse os arrastrados polas enchentas.

• Río de Buxantes (o seu paso por Razo 16 (un batán).
• Río de Fadibón 8.
• Río da Lagarteira 16.
• Rego de Estorde 5.
• Rego de Toba 5.
• Rego de Cabanas 7.
• Rego Cavado-Morancelle 6.
• Río de Porcar 10.
• Río da Carbaliza 23.
• Rego de Ameixenda 10.
• Rego de Gures 4

• Modesto García Quintáns.

OUTROS ARTIGOS NO "MODESTO PATRIMONIO"

• Modesto García Quintáns debulla a historia da Casa da Vacariza, que entra na lista vermella do Patrimonio.
• Ano 1902: Consternación na comarca de Fisterra ante a catástrofe no Ézaro.
• Modesto García Quintáns debulla a historia da Casa da Vacariza, que entra na lista vermella do Patrimonio.
• O Modesto Patrimonio: O Cruceiro de Rebordelo,
• Demografía no Concello de Dumbría.
• A Bandeira do Concello de Dumbría.
• A fervenza de Miñóns de Buxantes.
• A Central Hidroeléctrica de Buxán de Dumbría.
• O escudo de Dumbría.
• Os Pasales, a barreira natural do paso sobre o Río Xallas.
• A Casa da Pedra do Ézaro.
• O muíño fariñeiro máis antigo documentado no Concello de Dumbría.
• Memoria histórica lingüística (toponímia) e etnografía do Concello de Dumbría.
• O Cura Rioboo de Berdeogas.
• O Balcón da Costa da Morte.
• As antigas cancelas e e corredoiras de Dumbría
• O Hórreo na Comarca de Fisterra.
• A hidrografía no concello de Dumbría.
• A Ferigresía de Refoxos.
• A Ruta de Pallares.
• Muíños do Río da Lagarteira (II).
• Muíños do Río da Lagarteira (I).
• Un paseo á Ermida das Neves de Buxantes.
• O caserío dO Cotelo de Olveira.
• O Cemiterio de Buxantes.
• A Santiña de Trasufre.
• O Castro de Alvarellos de Berdeogas.
• Lugas de Castrelo, Colúns.
• A Capela de San Marcos do Logos.
• Os muíños do Rego de Quenxe.
• Por que lle chaman as Caldeiras do Castro?:
• Semellanza dos nosos muíños fariñeiros cos canarios.
• Os muíños da nosa comarca.
• Recordando o día máis angustioso de Xesús.
• As varas: As antigas unidades de medida.
• Recordando algo da historia da parroquia de Berdeogas.
• A hidrocentral “Electra del Jallas”.
• O 50 aniversario do Encoro da Fervenza.
• A igrexa parroquial de Dumbría.
• Un Modesto repaso aos costumes avespa velutina.
• O piñeiro-marco entre Cee e Corcubión.
• A escola de Dumbría.
• Reparación do piso e do teito da Igrexa de Buxantes.
• O Dolmen da Pedra da Arca.
• A Cabana da palla do millo.
• Apañar o mato en primavera.
• A Ponte de Canelas en Dumbría.
• O arado de madeira ou tamén chamado romano.
• O Cruceiro pantasma do Monte de Olveira.
• Memoria Histórica de Buxantes – Muíño da Fonte Santa.
• O Castro de Castromiñán.
• O lugar de Quenxe.
• A Igrexa Parroquial de Buxantes.
• A Igrexa Parroquial da Ameixenda.
• O Bico do Santo en Carnota.

Patrimonio Pindexo

• Monte do Pindo, o remedio natural para rebaixar o colesterol.
• O Modesto Patrimonio: Subida ó Pico de Peñafiel do Monte do Pindo.
• O Modesto Patrimonio: A toponimia do Monte do Pindo.
• O Modesto Patrimonio: O topónimo: O Pindo ou Monte Pindo?.
• O Modesto Patrimonio: Explorando a toponimia dos camiños do Monte do Pindo.
• O Modesto Patrimonio: A Cabana das Chozas, outra Caverna dos refuxiados no Pindo.
• O Modesto Patrimonio: A Furna do Río da Barco.
• O Modesto Patrimonio: Fonte Mateo e A Cova dos Morcegos no Monte do Pindo.
• O Modesto Patrimonio: A Cova da Pendente do Monte Pindo.
• O Modesto Patrimonio: Os muíños do Monte do Pindo.
• Con Pepe do Fieiro redescubrindo os tesouros do Monte Pindo.
• Pepe do Fieiro: “Dicían os nosos vellos…”.
• Ézaro, unha viaxe polas covas dos agochados no Monte Pindo (Parte 1).
• Ézaro, unha viaxe polas covas dos agochados no Monte Pindo (Parte 0).
• Da Raínha Lupa á Cova da Xoana, pasando por Duio, con Pepe do Fieiro.
• Os muíños do Monte do Pindo, por Modesto García Quintáns.