Meter un cerebro de muller na cabeza dun home (e outras cuestións palpitantes)

Vestinme de longo, casei e estalou a revolución…
E. Pardo Bazán (setembro, 1868)

Libro Emilia Pardo Bazan — Compilación de artigos da Pardo Bazán en 202

10:41 22/11/21

-Escoita, a ver que che parece: “En España, ás veces, constitúe un acto de valor dicir por escrito o que todo o mundo recoñece de palabra.”

Recostada contra a súa cabeceira virtual estilo Louis XV, Lady Chorima asente e pídeme que llo repita para anotalo na súa libreta lila.

- A Pardo Bazán petaríao en Twitter –comenta levantando a súa cervexa.
- Esta noite vou para a cama con doña Emilia, acabo de empezar Algo de feminismo y otros escritos combativos –explícolle amosando o libro de Alianza Editorial-, unha compilación de artigos súper recomendable.
- Lembras aquel cartel co que empapelaron as rúas do centro de Madrid? –pregunta Chori desde o outro lado da pantalla-. Levaba unha cita dela: “Madrid es audaz, jaranero y curioso”.
- Os seus adxectivos son certeiros como dardos… –respondo pasando os dedos pola superficie do black mirror, como querendo acariñar a meixela de Chori.

Desde que se mudou a Escandinavia na procura de melloras laborais, Lady Chorima érguese e deita como dúas horas antes ca min e costa sincronizarse. Aínda así, ao rematarmos a xornada tratamos de manter interaccións virtuais que, ás veces, nos activan máis que o plenilunio ou a cafeína. No meu escritorio virtual, esta noite puxen un fondo de aurora boreal.

- Un xuízo é un adxectivo e unha argumentación lóxica, unha construción sintáctica –explica Chorima-, agora vai explicarlle iso ás xeracións formadas con vídeos ou textos de menos de 140 caracteres. A ver, leme algunha cousa da Emilia -conclúe.

Lady Chorima e mais eu pasamos axiña do metaverso á metaliteratura, dúas poderosas interfaces.

- Vouche ler outra cousiña a propósito das mulleres aristócratas: “os tiros da maledicencia e as acusacións dirixidas contra a high life toman sempre por pretexto a conduta da muller”. Prepárate para o que vén: “Que o aristócrata sexa lacazán, gastador, desenfreado, frívolo, ocioso; que viva sumido na ignorancia e na preguiza; que só pense (…) en touros e cabalos; que non sirva de nada á súa patria en particular (…) Iso non asusta a xente… O que nos conduce á “decadencia” é que se sospeite que a marquesa Tres Estrelas ten un querido, ou que baixara dous centímetros a liña do escote.”

Chori sorrí entre grolos.

- Anne Igartiburu estaría encantada! –comenta.
- Máis munición: “Para o español, por máis liberal e avanzado que sexa, non dubido en dicilo, o ideal feminino non está no porvir, nin aínda no presente, senón no pasado. A esposa modelo segue a ser a de cen anos atrás.”
- Emilia éche unha pioneira, a nivel intelectual e persoal –asente ela.
- Unha muller nada trinta años antes que Virginia Woolf! Escritora, conferenciante, periodista, aristócrata, divorciada… Ademais, mantiña correspondencia con tipos como Konstantin Stanislavski, e igual discorría sobre ciencia que sobre literatura rusa e revolución. A verdade, estráñame que non teña o recoñecemento internacional que merece.
- Acórdaste da exposición que vimos na Biblioteca Nacional?
- Como se fose onte –respondo-. Alucinei coas críticas dos señoros da súa época, desde os críticos literarios ata os seus compañeiros de profesión (e supostos amigos). Manda truco na Habana, a polémica que lle montaron por entrar na Academia!
- Envexas!
- O máis patético é que, corenta anos máis tarde, Carmen Laforet tivo que sufrir actitudes moi parecidas dos seus contemporáneos. E que dicir do silenciamento das Sen Sombreiro, as mulleres do 27...
- En fin, os ditados do xénero, que seguen aí –comenta Lady Cho con lasitude, despois engade-. A min encantoume esa exposición, os detalles sobre a súa vida e a da súa familia, as súas cartas manuscritas, as fotografías do antigo porto da Coruña... Eses fragmentos de vídeo filmados no Pazo de Meirás, tomando té e lendo, son moi entrañables. Lémbraste? Emilia ten un aire tímido, case torpe, porque non sabe posar diante de la cámara. Ademais, emocionoume ver os textos explicativos escritos en galego e en español. Éncheme o peito de orgullo e ledicia que ambas as dúas linguas sexan tratadas en pé de igualdade máis aló da Constitución ou do telón de grelos. De feito, nesa exposición leveime a impresión máis federativa deste último lustro. Nas salas da Biblioteca Nacional podes chegar a pensar que vivimos nun estado plurinacional, plurilingüe, moderno e laico; que somos top porque aquí triunfou a Instrución Pública e a Institución Libre de Enseñanza educou as novas xeracións, que xa pasamos páxina do autoritarismo devoto e sen modais… Iso… Ata que saes á rúa ou acendes a tele.

Lady Cho deixa escapar un suspiro de exilada. Urxe un cambio de tema ou axiña dará por rematada a videoconferencia. Como sempre nestes intres, eu quedo bloqueada.

- Mira, antes de colgar –continúa ela, botando man do seu caderno de autoridades e pasando as páxinas- vouche ler unha cita de Chris Kraus, está en I love Dick. Toma nota, di así: “Fundín o meu silencio e a miña represión co silencio e a represión do xénero feminino enteiro. Creo que a simple realidade das mulleres falando, sendo paradoxais, inexplicábeis, lanzadas, autodestrutivas, pero sobre todo públicas, é o máis revolucionario do mundo. Pode que suceda con 20 anos de atraso, mais as epifanías non sempre sincronizan co estilo.”

Que máis engadir?

Para realidade aumentada, a das nosas palabras.

* Nota: A Exposición sobre Pardo Bazán está aberta no Quiosco Alfonso da Coruña ata o 18 de decembro.