A realidade riopratense nas letras do tango
Nas letras do tango podemos atopar todos os caracteres esenciais da realidade riopratense, unha realidade que é patrimonio común de arxentinos e uruguaios. O individualismo, a nostalxia, a amistade; todo está no tango porque non hai sentimento, vicio ou virtude que non teña a súa letra. Dentro dos milleiros de letras que se levan escrito en máis de cen anos de creación literaria tanguera, hai temas que son máis reiterados que outros e por tanto moi indicativos da particular psicoloxía riopratense. A xeito de pequena escolma, pódese facer unha enumeración dos tangos e temas máis frecuentados polos autores.
- O barrio (Barrio reo, Barrio pobre, Melodía de arrabal, Puente Alsina, Barrio viejo, Barrio de tango, Almagro, Paternal, San José de Flores, Corrientes angosta, Viejo rincón, Recordando mi barrio, Tinta roja, Las cuarenta, Callecita de mi barrio, La que murión en Paris, Vuelvo al barrio, Volver)
- A morriña (Gricel, La abandoné y no sabía, Madreselvas, El 45, A pan y agua, Tiempos Viejos, Acquaforte, Destellos, Barra querida, Miriñaque, Tal vez será su voz, Bolita cachuza, Caminito, Cartas viejas, Cómo se pianta la vida, Sueño de juventud, Boliche de cinco esquinas, Café La Humedad, Cada vez que me recuerdes, Quien tuviera dieciocho años.
- A nai (El penado 14, Madre, Te odio, Madre hay una sola, Perdón viejita, Oración rante, Hacélo por la vieja, Victoria, Santa madrecita, Trago amargo, Consejo de oro, Quejas del alma, A su memoria, La gayola, La casita de mis viejos)
O poeta Héctor Negro, autor entre moitas letras da magnífica Viejo Tortoni (1981) di que no tango entra todo: lo sentimental, lo descriptivo, lo social, lo jocoso, las pasiones populares, lo hondamente confidencial, el desgarramiento más hondo. En diferentes estilos e linguaxes todo cabe dentro do tango que comeza coa expresividade do lunfardo e logo transita polo romanticismo e a crónica realista ata chegar a descarnada filosofía do gran creador Enrique Santos Discépolo. Sen esquecer o lirismo de Cátulo Castillo, Homero Manzi, Enrique Cadícamo, Homero Expósito, Horacio Ferrer e Eladia Blázquez.
Tendo en consideración o contido das letras, Daniel Vidart, fai unha clasificación en catro grupos: dramáticas, líricas, humorísticas e cómicas. Sobre os temas das letras propón unha clasificación en dez temas: 1) tema campesiño [as paisaxes e as personaxes do mundo rural); 2) tema orillero [o barrio, o arrabaldo, o bailongo, os taitas, as paicas, o patio do conventillo); 3) tema urbano [as rúas da cidade, o porto e seu mundo]; 4) tema amoroso [o amor da nai, a pena de amor, a traición]; 5) tema sobre o ambiente [a brevidade da gloria, o bailarían compadrito, o canfli, o bacán, o otario); 6) tema satírico [a crítica de costumes, persoas e situacións]; 7) tema lúdico [o escaloseador, o burrero, a timba, o fútbol); 8) tema filosófico (a tristeza, a dor, o cinismo, a indiferencia, a soedade); 9) tema social [a miseria, a fame, a gayola]; 10) tema tango [o propio tango é motivo dunha letra]. Para Jorge Göttling os temas do tango son nove: 1) o escepticismo; 2) a nai; 3) a fractura ou amor fallido; 4) o reencontro; 5) a vinganza; 6) o duelo crioulo; 7) o amor fugaz; 8) o alcohol; 9) o xogo.
Aparecida una música, es un hecho casi instintivo que el hombre quiera cantarla. Así, los primeros tangos, sobre todo los que se ejecutaban en los prostíbulos o lugares privados, de inmediato fueron utilizados para ponerle letra y cantarlos; letra por supuesto, adecuada a cada ambiente. En el caso del tango debe tenerse en cuenta la existencia de los payadores que, en otros géneros, enseñaban la manera de improvisar o escribir una letra para determinado músico. Ángel Villoldo fue payador en sus comienzos y se acostumbró a la facilidad de poner versos a distintas músicas, como lo hizo con el tango luego, con espontaneidad y fue el principal letrista de la Guardia Vieja. Pascual Contursi, años después, utilizaría el mismo procedimiento para hacer sus versos para determinados tangos, pues también se había iniciado como payador.
Rubén Pesce
- Manuel Suárez Suárez, Dende Lonxe de Montevideo.
ESPECIAIS TANGO
- As primeiras letras do tango.
- A Linguaxe do tango.
- O tango no sainete crioulo de Bos Aires e Montevideo.
- Os primeiros lugares de baile do tango: O Boliche de Pérez Gundín
- O alborecer do tango riopratense
- Os primeiros tantos e milongas (A emigración galega no tango riopratense).
- Os negros (A emigración galega no tango riopratense)
- Os gauchos (A emigración galega no tango riopratense)
- Os galegos no tango riopratense: Os barrios dos emigrantes
OUTROS ARTIGOS DENDE LONXE DE MONTEVIDEO
- Viva Sempre en Galiza de Montevideo.
- Un día moi especial en Tines.
- A emigración galega no tango riopratense: Bos Aires e Montevideo
- Conversa con Carlos Penelas en Compostela
- Os galegos no tango riopratense
- O meu primeiro entroido montevideano.
- E que viva Montevideo!.
- Os galegos no berce do tango.
- Viva “Sempre en Galicia” de Montevideo!.
- Adiante coa CASA DE GALICIA de Montevideo!
- Carta do Apóstolo Santiago aos benqueridos irmáns da Casa de Galicia de Montevideo.
- Unha conversa no “Bar Facal” de Montevideo.
- A aterraxe dos voitres de Ribera Salud en Montevideo.
- Eu berro forte que a Casa de Galicia de Montevideo non se pecha!.
- O desexo de querer continuar existindo
- Eu defendo a Casa de Galicia de Montevideo!.
- Montevideo in Love.
- Quero estar en Ribadeo o 28 de xullo do 2024.
- Montevideo, 3 de setembro de 1950.
- Un moi xenial enxeñeiro: Eladio Dieste Saint Martin.
- Imos volver!.
- Pobre o meu Uruguai querido!.
- ¡Vos tenés que hacer siempre los deberes!.
- O entruido máis occidental de Europa.
- Montevideo, un lugar cheo de alegría.
- Bo camiño, Tabaré!.
- Vou a Montevideo.
- Moitas grazas, don Xosé.
- O polisón que casou coa miña curmá da Valiña.
- Aquel primeiro domingo en Montevideo.
- Imos volver!.
- Maracanaço.
- Un ferreiro de Tines en Montevideo.
- Aproveitemos o verán frenteamplista antes de que se nuble o sol!.
- Imos coa ola da esperanza.
- Un pequeno paseo por un recuncho do paraíso atlántico galego.
- O futuro da Casa de Galicia de Montevideo.
- As portas do Centro Galego de Bos Aires.