O Modesto Patrimonio: O río Castro nas imaxes de satélite modernas

Panorámica dende o Mirador de San Pedro Martir

O Modesto Patrimonio: O río Castro nas imaxes de satélite modernas

09:20 12/11/22

As imaxes actuais proporcionadas polos satélites axúdannos a resolver moitos problemas terrestres na actualidade. Se observamos o territorio do Val da Pereiriña de Cee, dende o miradoiro de San Pedro Mártir, situado a uns 365 m. de altitude, que por certo, estaría ben a quen corresponda, limpalo da maleza que cobre a plataforma deste fermoso miradoiro. Dende esta bonita atalaia chámanos a atención todo o medio paisaxístico e xeolóxico, así como a vexetación que abrangue por onde discorre o caudaloso Río do Castro.

Este río nace na parroquia de S. Martiño de Castro (Vimianzo), onde están ou foron as minas de caolín, que tras percorrer uns 30 km polo val desemboca na praia de Lires. No seu último tramo, á altura do territorio de Valdepeñas (Cee), algo lle debeu pasar no seu percorrido porque bruscamente, antes da súa desembocadura, fai un xiro de 90º cara ao oeste.

Lembro na miña infancia que a mestra nos contaba que un río caudaloso sempre desemboca nas rías galegas.

Unha vez vista a imaxe do satélite, ocorréuseme a teoría de que este río debería continuar polo val e unirse ao actual río Lagarteira. Tiña curiosidade por saber que puido pasar coa súa canle para dar este xiro tan pronunciado, cambiando o rumbo cara á praia de Lires. A falta de estudos xeolóxicos do terreo, cabe pensar, segundo a miña teoría, que hai uns millóns de anos a codia deste territorio de Valdepeñas sufriría algún fenómeno tectónico como pregamentos de estratos, contraccións ou desprendementos, taponando a súa canle, que obrigou a dar ese xiro de 90º, deixando como testemuña o curso do actual río da Lagarteira, que na actualidade recolle as augas dunha pequena conca hidrográfica para conducir as súas augas á praia de Cee.

Este suceso puido dar lugar a que os sedimentos arrastrados non tivesen o suficiente empuxe para chegar ao centro da ría, formando un terreo pantanoso que co paso do tempo se cubriu de xuncos, dando lugar ao topónimo "Xunqueira".
Para confirmar esta teoría púxenme en contacto cun labrego de Valdepeñas para comprobar se nos labores agrícolas deste val ao labrar fondo co tractor podía sacar cantos rodados. Díxome que si e ofreceume algúns, que podemos ver na foto.

Aínda que nada ten que ver co tema do río, podemos comentar a ría de Corcubión e o polémico Cabo de Cee. Dende antigo, a actividade pesqueira e o comercio marítimo pasaron por diferentes fases, e a Ría de Corcubión ten moito que dicir. Se empezamos polos Ártabros, Fenicios, Gregos, Viquingos, Romanos e outros aventureiros que buscan acubillo dos temporais en Fisterra, o mellor abrigo que atoparon foi a ría de Corcubión.

Bordeando a costa pola banda esquerda, con vistas da igrexa de Redonda, tendo como guía a nube vaporosa da fervenza do Ézaro e a formación rochosa que se contornea a entrada da ría, creo que este facía de punto clave de orientación na entrada da ría. Por que se chamou Cabo Cee? Porque no fondo da ría debería destacarse a igrexa de San Paio de Refoxos de Cea, rodeada por unhas casas de labranza. As casas dos veciños de Corcubión estaban acubilladas polo lado oeste.

Este topónimo púxose en todas as cartas náuticas que aínda se conservan. Neste momento aínda non había límites territoriais nin concellos. Co paso do tempo, os habitantes de Refoxos desprazáronse ata a ribeira para dedicarse á pesca, principalmente a sardiña. Construíron outra igrexa coa advocación "Virxe da Xunqueira" que, segundo din, apareceu entre os xuncos. Nace a Vila de Cee.