Si retrocedemos na historia deste Lugar, sobre o ano 1600, estaba dividido por un regato que nacía na Fonte Fría e baixaba do Monte de Banle a desembocar na ría de Corcubión pola paraxe das Leiriñas.O terreno que quedaba o norte, coñecido como Lugar das Lamas, pertenecía o Conde de Altamira que tiñan que pagaban unha renda de uns 100 ferrados de trigo, repartido entre os 14 veciños. Ademais tiñan que pagar 2 carneiros e 5 litros de manteiga cada un.

O terreno situado o sur deste regato, coñecido como Lugar da Igrexa, propiedade do arzobipado de Santiago, tiñan que pagar unha renda de 130 ferrados de trigo, 30 ferrados de centeo e ademáis 90 carros de leña, a reparir entre os 11 veciños do lugar.

Non logrei encontrar o documento oficial que deslindaba este monte, pero no Archivo do Reino de Galicia existen documentos, entre eles, os duns vecinos do Lugar de Fadibón de Brens que pleitearon por un trozo deste monte. Así no ano 1898 ábrese un expediete de jurisdicción voluntaria promovido por Domingo Sande Lago, Ramón Paz González e Manuel Trillo Rodríguez, que trataban de demostrar con documentos e abalados por testigos, que entregaron no xuzgado municipal de Cee.

Nestes documentos demostraban que desde tempos dos seus antepasados poseían parte de este monte, cavando e sementando cereales para o seu aproveitamento. O deslindaban da siguente maneira: Norte, Agra de Calcovo, Cunca do Loureiro, Pitos da Pedra Furada, Campo de Porcadiñas e Campo de Campelo. Polo Sur, Poza da Lagüela, Fonte de Basete, Fonte Fría, Monte Maior, Gures e Escaro. Polo Este, Portela e Pedra Cabalesa e polo Oeste, As Penas.

Esto foi testificado por Ramona Canosa Díaz, Manuel Rodríguez Paz e Francisco Grille Caamaño, todos eles do lugar de Fadibón (Brens).

Tamén fan constar que dentro destes límites non existe servidumbre pública de paso para os lugares de Sta Eugenia de Escaró e tampouco falan do Prado de Casás. Todo este relato foi publicado no BOP nº 67 do 24 de Maio de 1988. O 2 de Maio de 1902 o Tribunal Gobernativo (exp. nº 2662) denega a lexitimidade da posesión deste monte.

Anos máis tarde, sería parcelado entre os vecinos destes lugares. Un veciño proporcionoume datos desta partilla, que segundo o documento dí que foi feita polo perito José Caamaño Beiro e rematada o 4 de Abril de 1898. Fala dos trozos da Ribeira da Canle, Pedra Grande, Trozo da Cubela, Os Pedrouzos e o Trozo de Monte Maior. O orixinal quedou na casa de José Trillo Castro.  

Os planos parcelarios actuais do catastro forman un “galimatías” de centos de mini-parcelas teóricas, sin camiños de serviumbre e difícil de identificar sobre o terreo improductivo que so da  toxos para provocar incendios. Tamén, parte de este monte está protexido como Espacio Natura-2000.

• Modesto García Quintáns.

OUTRAS NOVAS

OUTROS ARTIGOS NO "MODESTO PATRIMONIO”

• O río Castro nas imaxes de satélite modernas
• Penas Sacras polo territorio de Dumbría.
• O Marco do Couto e O Vakner no concello de Dumbría.
• A primitiva capela de San Antoniño de Brens.
• O Calendario dos artegos.
• A pedra do Encanto de Olveiroa.
• Os muíños fariñeiros en Dumbría.
• O Cruceiro do Alto de Gures.
• Muíños Hidráulicos no Concello de Cee.
• Modesto García Quintáns debulla a historia da Casa da Vacariza, que entra na lista vermella do Patrimonio.
• Ano 1902: Consternación na comarca de Fisterra ante a catástrofe no Ézaro.
• Modesto García Quintáns debulla a historia da Casa da Vacariza, que entra na lista vermella do Patrimonio.
• O Modesto Patrimonio: O Cruceiro de Rebordelo,
• Demografía no Concello de Dumbría.
• A Bandeira do Concello de Dumbría.
• A fervenza de Miñóns de Buxantes.
• A Central Hidroeléctrica de Buxán de Dumbría.
• O escudo de Dumbría.
• Os Pasales, a barreira natural do paso sobre o Río Xallas.
• A Casa da Pedra do Ézaro.
• O muíño fariñeiro máis antigo documentado no Concello de Dumbría.
• Memoria histórica lingüística (toponímia) e etnografía do Concello de Dumbría.
• O Cura Rioboo de Berdeogas.
• O Balcón da Costa da Morte.
• As antigas cancelas e e corredoiras de Dumbría
• O Hórreo na Comarca de Fisterra.
• A hidrografía no concello de Dumbría.
• A Ferigresía de Refoxos.
• A Ruta de Pallares.
• Muíños do Río da Lagarteira (II).
• Muíños do Río da Lagarteira (I).
• Un paseo á Ermida das Neves de Buxantes.
• O caserío dO Cotelo de Olveira.
• O Cemiterio de Buxantes.
• A Santiña de Trasufre.
• O Castro de Alvarellos de Berdeogas.
• Lugas de Castrelo, Colúns.
• A Capela de San Marcos do Logos.
• Os muíños do Rego de Quenxe.
• Por que lle chaman as Caldeiras do Castro?:
• Semellanza dos nosos muíños fariñeiros cos canarios.
• Os muíños da nosa comarca.
• Recordando o día máis angustioso de Xesús.
• As varas: As antigas unidades de medida.
• Recordando algo da historia da parroquia de Berdeogas.
• A hidrocentral “Electra del Jallas”.
• O 50 aniversario do Encoro da Fervenza.
• A igrexa parroquial de Dumbría.
• Un Modesto repaso aos costumes avespa velutina.
• O piñeiro-marco entre Cee e Corcubión.
• A escola de Dumbría.
• Reparación do piso e do teito da Igrexa de Buxantes.
• O Dolmen da Pedra da Arca.
• A Cabana da palla do millo.
• Apañar o mato en primavera.
• A Ponte de Canelas en Dumbría.
• O arado de madeira ou tamén chamado romano.
• O Cruceiro pantasma do Monte de Olveira.
• Memoria Histórica de Buxantes – Muíño da Fonte Santa.
• O Castro de Castromiñán.
• O lugar de Quenxe.
• A Igrexa Parroquial de Buxantes.
• A Igrexa Parroquial da Ameixenda.
• O Bico do Santo en Carnota.

Patrimonio Pindexo

• Monte do Pindo, o remedio natural para rebaixar o colesterol.
• O Modesto Patrimonio: Subida ó Pico de Peñafiel do Monte do Pindo.
• O Modesto Patrimonio: A toponimia do Monte do Pindo.
• O Modesto Patrimonio: O topónimo: O Pindo ou Monte Pindo?.
• O Modesto Patrimonio: Explorando a toponimia dos camiños do Monte do Pindo.
• O Modesto Patrimonio: A Cabana das Chozas, outra Caverna dos refuxiados no Pindo.
• O Modesto Patrimonio: A Furna do Río da Barco.
• O Modesto Patrimonio: Fonte Mateo e A Cova dos Morcegos no Monte do Pindo.
• O Modesto Patrimonio: A Cova da Pendente do Monte Pindo.
• O Modesto Patrimonio: Os muíños do Monte do Pindo.
• Con Pepe do Fieiro redescubrindo os tesouros do Monte Pindo.
• Pepe do Fieiro: “Dicían os nosos vellos…”.
• Ézaro, unha viaxe polas covas dos agochados no Monte Pindo (Parte 1).
• Ézaro, unha viaxe polas covas dos agochados no Monte Pindo (Parte 0).
• Da Raínha Lupa á Cova da Xoana, pasando por Duio, con Pepe do Fieiro.
• Os muíños do Monte do Pindo, por Modesto García Quintáns.