xoves. 13.02.2025
El tiempo

O Modesto Patrimonio: Historia dos lugares da parroquia de Buxantes

Parroquia de Buxantes
Parroquia de Buxantes
O Modesto Patrimonio: Historia dos lugares da parroquia de Buxantes

Interesante sería coñecer a historia de cómo se formaron as aldeas ou os lugares da parroquia de Buxantes e tamén a orixen dos alcumes ou apodos polos que coñecemos os veciños. Témolo bastante complicado porque se perdeu a transmisión oral e a falta de documentación escrita. Dame pena que cando falas con algún veciño de idade, que son os que poden contar historias dos seus antepasados, algúns dínche que na casa tíñan unha lacena con documentos vellos, moi malos de ler, e como non servían para nada os queimaron na horta; agora gardamos  os documentos novos da concentración parcelaria cos seus planos e as partillas que son os que nos interesan. Pena que non se dan conta que coa queima deses antigos documentos herdados borran a historia da súa familia. Von falar do lugar de Vilar, onde nacín e o que mellor coñezo. Na actualidade son cinco vecinos coñecidos como: Casa dos Modestos, Casa do Corchete, Casa do Vara, Casa do Recamán e a Casa do Rico. Desapareceron no século pasado os da  Casa do Relojero, Casa de Jesusa e a Casa de Blanco. Na actualidade, tódolos veciños do concello podémolos localizar polos alcumes e polas súas coordenadas U.T.M. (ED-50; ETRS89) nun libro telefónico que publiquei no ano 2001 que axudou a localizar aos propietarios dos teléfonos recén instalados.

Lugares de Buxantes

Un inventario do ano 1761 fala de cinco vecinos en Vilar, sendo os cabezas de familia  Andrés Martínez de 57 anos, que debía estar na Casa do Vara. Antonio Trillo de 28, casado con Andrea Canosa, que debía debía ser da Casa dos Modestos. María Pérez de 55 anos, víuva de José Pérez, que debían estar na Casa do Rico. Lucas Agulleiro de 44 anos e Simón dos Santos de 55 anos. Estes últimos debían pertenecer a dúas familias que venderon as terras e marcharon para outras latitudes.

Si repasamos outro inventario do ano 1840 do reparto foral, non fala de vecinos sinon de “casais”. Así o Casal de Blanco (en ruínas) non tiña habitantes. O Casal de Francisco Trillo Lema correspondía a actual Casa dos Modestos. O Casal de Joaquín Cives, representado por Juan Agra correspondía a actual Casa do Corchete. O Casal de Ventura Grille, pai de Antonia Grille, debía ser a actual Casa do Recamán. O Casal de Leonardo Gómez, representado por Juan Trillo, debía pertencer a Casa do Rico. O Casal de Domingo Trillo, natural de Busto. Este cedeu os seus dereitos a Domingo Quintáns da Filgueira. Outro inventario do ano 1850 fala de José Trillo Pardiñas da Casa dos Modestos, José Blanco da Casa de Blanco. Francisco Agra da Casa do Corchete, María Gómez y Angela Gomez, descoñecemos os seus apodos. Andrea e Ventura Grille, da Casa do Recamán. Tamén estaba Miguel del Río, María Castro máis coñecida como “María da Billota” da Casa do Relojero e José Vara, coñecido como “ O Barbudo” (tiña a barba larga) da Casa do Vara.

Roteiro telefonico de Dumbria

Si entramos no século XX este lugar sufriu grandes transformacións. No ano 1952 aparece a luz eléctrica; no ano 1992, con 5 veciños e 29 habitantes, aparece a concentración parcelaria que transformou totalmente os métodos de labranza e a críanza da gandería en  toda a parroquia. Nace unha nova estructura urbanística e paisajística e outro método de traballo mecanizado. Desaparecen a “Pedra do Lar” polas bilbaínas e o butano, e as “Cañeiras”, para transformarse en aparcamentos, os “Lavadoiros” sustituídos por lavadoras, as “Cortes do Gando” por cuadras mecanizadas, os “Carros das Vacas” por tractores, os “Palleiros” por silos, os camiños públicos por pistas asfaltadas, os “Hórreos” trasfórmanse en monumentos arquitectónicos. Os “Muíños de Auga” quedan abandonados nas beiras dos ríos. Unha estadística de 1997 dí que neste lugar había 5 veciños, 14 homes, 15 mulleres, 10 hórreos, 7 coches e 6 tractores. Con todo o exposto, este lugar aillado logrou modernizarse e poñerse no mapa.

 

Patrimonio Pindexo

 

OUTROS ARTIGOS NO "MODESTO PATRIMONIO”

Comentarios