Antes que nada

censura xornalismo

Antes que nada

07:59 19/05/25

Na cafetería Alcalá, mentres agardo a que repoñan a tortilla que de maneira habitual ofrecen dentro da clásica furna de cristal no mostrador por outra máis inmediata co fin de pedir unha ración - un dase conta de que medra en anos polas teimas que lle van aparecendo -, observo que, a certa altura de Antes que nada, libro memorialístico de Martín Caparrós que estou lendo, o autor fai mención das múltiples veces que o seu articulismo foi obxeto de censura ata chegar ao caso do New York Times. “Había soportado más de lo habitual, por vanidad: las letras góticas imprimen carácter, siempre es coqueto decirse que uno trabaja para
«el mejor periódico del mundo». Pero nunca había visto un espacio tan autoritario, tan controlador: yo escribía columnas de opinión y varias veces me dijeron que tal o cual opinión les parecía inadecuada o incorrecta, que la modificara. Pero es la mía, decía yo, yo soy el que la firma. Sí, pero así como está no se publica, me contestaba mi editor. Hasta que lo dijo una vez y le dije que al carajo. Despedirse del supuesto más mejor también es darse un gusto muy coqueto“.

Pero, nesto, tamén hai clases; non todos os que nos adicamos a literatura somos Martín Caparrós en canto ao temple e bravura se refiere a hora de tomarse “coquetos” gustos. Máis quixéramos.

A Historia vainos falando da existencia de múltiples e diversos tipos de censura. A imposta polos poderes públicos ou privados, pola opinión social, e a que nace de un mesmo. É probable que existan outras máis, pero estas son as máis reseñables. A autocensura, na que o escritor chega a se capar a si mesmo mentres está escribindo, antes incluso de entregar o seu traballo ao director do xornal ou a editorial, paréceme a máis grave de todas. Porque coas outras, tarde ou cedo, xa se conta. Mais, por que autocensurarse? Que tipo de consideración, e para con quen, leva a ese francotirador mal pagado que é o escritor, suxeito que arrisca a súa vida en cada frase, a non dicir o que lle parece oportuno sobre un determinado tema, a falsear ou edulcorar a súa verdade para que non lle resulte molesta a quen sexa? A vergoña, cando non se está a faltar a verdade, hai que perdela. A esta selva que rodea a creación literaria vense chorado da casa. Cal é a outra opción? Entregar unha prosa falsa e valeira de significado? Só cando un é un na páxina pode esperar ser respetado polo público. Para isto é fundamental deixar de tratar aos lectores como unha amalgama de analfabetos e indixentes mentais, como xente incivilizada e sensible incapaz de ler algo para o que non están preparados.

Ou é que acaso, antes de arriscarse a ler cousas que non teñen por que coincidir coa súa forma de ver a vida, prefiren a un escritor doce que se reitere nos tópicos e lle diga que o ceo é azul, a montaña alta, a nube branca, a rosa vermella, e o océano infinito? Supoño que non. Para iso xa temos a discografía dos Panchos e os poemas dalgún menbro do Batallón Literario costamortense. Non obstante, hai veces nas que un pensa estas cousas. Valorará o lector que se lle fale de forma sincera, como a un amigo? Hai veces nas que un pensa estas cousas e síntese un pouco angustiado, o que non é mal síntoma. “A angustia - en verbas de Kierkegaard - é o vértigo da liberdade“. Esa liberdade que a veces temos e aveces non, pero que sempre ansiamos. Amigo lector, loite pola súa que, dende o outro lado faremos o que se poida.