Fatuma binti Baraka, Bi Kidude (Tanzania, 1910–2013). Cantante, artista e curandeira. A súa música foi merecedora de premios internacionais e considerada Patrimonio Nacional, e co tempo chegou a converterse en toda unha lenda en Tanzania.

Considerada a raíña indiscutible da música taarab. O seu pai era un vendedor de cocos. Con 13 anos escapou do seu país, para fuxir dun matrimonio forzado, rachando con moldes e estereotipos xa dende moi nena. Decidiu cantar a veo quitado, cando as mulleres aínda cantaban cubertas, e ademais afeitouse a cabeza, desafiando todas as normas.

Tamén foi pintora de henna (destacando na pintura das noivas) e curandeira; ao seu regreso a Zanzíbar mercou unha casiña de adobe e alí viviu, formando parte do movemento Unatgo, que preparaba ás mozas Swahili para a súa transición á puberdade.

No mundo musical, fixo unha carreira como baterista e cantante e actuou en varios países de Europa, Oriente Medio e Xapón. Finalmente gravou o seu primeiro álbum en solitario en 1994, cando tiña 80 anos. O seu traballo é fundamental na preservación do patrimonio cultural, o idioma swahili e reinventou os ritmos locais, facendo unha fusión árabe/swahili. O seu labor tivo un recoñecemento de forma tardía a partir da década dos noventa. Foi recoñecida polo Festival Internacional de Cinema de Zanzíbar en 1999, e co Premio ao Desenvolvemento Humano por Contribución á Arte. Foi premio de honra de Womex en 2005. Ata case a súa morte estivo viaxando e actuando.

A súa voz quedou rexistrada en discos propios como Zanzibara, vol.4: Diva of Zanzibari Music (Buda Records , 2006) e Waridi: Parfums de Zanzibar ( Virgin, 2004) Tanzania perdeu un dos seus tesouros humanos máis prezados.

Bi Kidude retou ó idadismo, e ó papel da muller no Islam. Tivo dous maridos aos que deixou. Nunca se conformou co estereotipo de muller musulmá desde que se quitou o veo. Cos seus 90 anos bebía, fumaba e tocaba o tambor
desafiando os roles e creando unha imaxe rompedora e icónica.

Bi Kidude foi un valioso tesouro para Tanzania e a súa cultura. É considerada Patrimonio Nacional, e toda unha lenda.

15 ANOS DA GALERÍA MULLERES MUXÍA

• Novembro 25: A Galería Mulleres recolle en novembro a loita da activista indíxena Nemonte Nenquimo.
• Outubro 25: Luz Fandiño, a loitadora poeta compostelá, no outubro da Galería Mulleres.
• Setembro 25: A primeira muller Relatora Especial de Nacións Unidas sobre os DDHH na Galería Mulleres.
• Agosto 25: A Galería Mulleres destaca a escritora compostelá Iolanda Aldrei este agosto
• Xullo 25: Graciela Iturbide protagoniza a Galería de Mulleres do mes de xullo.
• Xuño 25: A Galería Mulleres restaca en xuño á foto-xornalista e artista palestina Fatma Hassouna.
• Maio 2025: Dorothé Schubarth recupera a súa importancia na Galería Mulleres de Muxía.
• Abril 2025: A Galería Mulleres descóbrenos a Isabel Pakarati, tesouro humano vivo
• Marzo 2025: A Galería Mulleres lembra a Débora Arango, a pioneira da arte moderna colombiana
• Febreiro 2025: A Galería Mulleres lembra a Virxinia Pereira, "moito máis que muller de Castelao"
• Xaneiro 25: A india Janaki Ammal protagoniza o xaneiro da Galería Mulleres
• Decembro 24: Muxía rescata a súa pioneira Galería Mulleres con Gata Gattaca
• Abril 22: A Galería Mulleres visibiliza a arte feminina a través de Rosario Sarmiento.
• Marzo 22: A Galería Mulleres de Muxía cumple 12 anos lembrando a historia muller a muller con Bell Hooks.
• Febreiro 22: A Galería Mulleres de febreiro é para Uxía.
• Xaneiro 22: A Galería Mulleres grava o 2022 con Belkis Ayón.
• Decembro 21: A Galería Mulleres de Muxía lembra a Almudena Grandes.
• Novembro 21: A loita contra a violencia de xénero, a prostitución e a pornografía protagonizan o novembro da Galería Mulleres.
• Outubro 21: Cristina Calderón, un “Tesouro Humano Vivo” na Galería Mulleres.
• Setembro 21: A padexeira Teresa Portela protagoniza a Galería Mulleres de Muxía.
• Agosto 2021: A activista antirracista Zulaika Patel, protagonista da Galería Mulleres.
• Xullo 21: A arte indíxena de Tarsila do Amaral, protagonista do xullo da Galería Mulleres de Muxía.
• Xuño 2021: Margarita Salas, a ciencia protagoniza o xuño da Galería Mulleres.
• Maio 2021: A Fareira do Vilán guía a Galería Mulleres.
• Abril 2021: Diva Millapan, a loita das mulleres Mapuche na Galería Mulleres.
• Marzo 2021: A Galería Mulleres de Muxía cumple 11 anos lembrando a Elena Colmeiro.
• Febreiro 2021: A pintora Lolita Díaz Baliño protagonista do febreiro da Galería Mulleres.
• Xaneiro 2021: A Galería Mulleres de Muxía arrinca 2021 coa historia da pintora María Blanchard.
• Decembro 2020: A aviadora Amelia Earhart para o decembro da Galería Mulleres de Muxía.
• Novembro 2020: A bióloga e activista keniata Wangari Maathai, outra Premio Nóbel para a Galería Mulleres.
• Outubro 2020: A Galería Mulleres lembra á heroína Elena Piñeiro Castro, a Boticaria de Carnota.
• Setembro 2020: Coñecendo a historia de “As Marías” na Galería Mulleres de Muxía.
• Agosto 2020: A Galería Mulleres lembra a Jane Goodall.
• Xullo 2020: A artista antirracista Faith Ringgold protagoniza o xullo da Galería Mulleres.
• Xuño 2020: Os coidados tamén chegan á Galería Mulleres coa enfermeira Florence Nightingale.
• Maio 2020: A coruñesa Isabel Rei Pousada leva os monicreques á historia da Galería Mulleres.
• Abril 2020: Katherine Johnson, da NASA á historia na Galería Mulleres.
• Marzo 2020: Audre Lorde celebra os 10 anos de historia en feminino da Galería Mulleres de Muxía.
• Febreiro 2020: Galería Mulleres: Isabel Cabanillas, activista de 26 anos asasinada en México.
• Xaneiro 2020: A Galería de Mulleres estrea o 2020 coa mestra republicana ceense Mercedes Romero Abella.
• Decembro 19: A crítica de arte feminista, Micaela Fernández Darriba, é a protagonista da Galería de Mulleres en decembro.
• Novembro 19: Novembro acolle á abolicionista e activista feminista Sojourner Truth na Galería de Mulleres.
• Outubro 19: Greta Thunberg: acción contra a crise climática na Galería Mulleres de Muxía.
• Setembro 19: A activista asasinada Berta Cáceres protagoniza o setembro da Galería Mulleres.
• Agosto 19: Briggitte Baptiste: a loita medioambiental, e polos dereitos transxénero, toma a Galería Mulleres.
• Xullo 19: Carola Rackete, unha capitana de barco, e heroína, na Galería Mulleres.
• Xuño 19: A fotógrafa Lee Miller protagoniza o mes de xuño da Galería Mulleres.
• Maio 2019: Carme Adán: Feminismo galego activo para a Galería Mulleres.
• Abril 19: Agnés Varda, a precursora da ‘Nouvelle Vague’, protagonista do abril da Galería Mulleres.
• Marzo 19: Ma Rayne: A Galería Mulleres de Muxía lembra á Nai do Blues para celebrar 9 anos de historia en nome de muller.
• Febreiro 19: A Galería Mulleres de Muxía realza a figura de Mercedes Queixas Zas.
• Decembro 18: A titiriteira Larraitz Urruzola protagoniza o decembro da Galería Mulleres de Muxía:
• Novembro 2018: Novembro en negro na Galería Mulleres coa Nóbel da Paz Nadia Murab.
• Outubro 18: Teresa Castro, unha atleta costeira que bate marcas na Galería Mulleres.
• Setembro 18: A arte de Soledad Penalta protagoniza o setembro da Galería de Mulleres de Muxía.
• Xullo 18: A pintura abstracta de Berta A. Cáccamo chega á Galería Mulleres de Muxía.
• Xuño 18: A Galería Mulleres de Muxía repasa a loita de Angela Davís
• Maio 18: O maio da Galería Mulleres para coñecer a María Victoria Moreno, a protagonista das Letras Galegas
• Abril 18 A Galería Mulleres tamén chora o asasinato da activista brasileira Marielle Franco.
• Marzo 18: A Galería Mulleres de Muxía loita contra o esquecemento da morte da artista cubana Ana Mendieta.
• Febreiro 18: A palestina Ahed Tamíní protagoniza a Galería Mulleres do mes de febreiro.
• Xaneiro 18: Nacy Spero: Arte comprometida para comezar 2018 na Galería Mulleres
• Decembro 17: Judith Butler: A Filosofía “queer” toma o decembro da Galería Mulleres de Muxía.
• Novembro 17: A Galería Mulleres de Muxía resalta a figura de Victoria Camps.
• Outubro 2017: Chus Pato protagoniza a Galería Mulleres de Muxía
• Setembro 2017: A Galería Mulleres recupera a historia de Alice Guy, a primeira cineasta
• Agosto 2017: Mireia Belmonte dalle visibilidade á Muller no Deporte.
• Xullo 2017: A filósofa Celia Amorós protagoniza a Galería Mulleres do mes de xullo.
• Xuño 2017: A Galería Mulleres de Muxía homenaxea á feminista Fadela Amara
• Maio 2017: Carmen Blanco protagoniza a Galería Mulleres da biblioteca de Muxía
• Abril 2017: Maruja Mallo regresa á Galería Mulleres
• Marzo 2017: A Galería Mulleres recorda a xornalista e activista Carmen de Burgos
• Febreiro 2017: A Galería Mulleres descubre as pinturas de Sofonisba Anguissola
• Xaneiro 2017: A Galería Mulleres recoñece o traballo fotográfico de Ruth Matilda Anderson
• Decembro 2016: A Galería Mulleres de Muxía homenaxea a Eli Ríos
• Novembro 2016: María Balteira chega á Galería Mulleres da biblioteca de Muxía
• Outubro 2016: A Galería Mulleres dá voz á poesía mediática de Yolanda Castaño
• Agosto 2016: A Galería Mulleres lembra á primeira muller embaixadora da historia.
• Xullo 2016: A Galería Mulleres recupera a figura de Marguerite Duras.
• Xuño 2016: Unha das autoras máis destacadas da pintura chega á Galería Mulleres
• Maio 2016: Ecofeminismo dende a India para o maio da Galería Mulleres
• Abril 2016: Helena Villar Janeiro protagoniza a Galería de Mulleres da biblioteca de Muxía.
• Marzo 2016: Olympe de Gougues chega á Galería de Mulleres de Muxía
• Febreiro 2016: Rosalía de Castro volve á Galería de Mulleres de Muxía
• Xaneiro 2016: A Galería de Mulleres de Muxía homenaxea a Rosalía Fernández Rial
• Decembro 2015: A Galería Mulleres de Muxía lembra a historia de Ana Frank
• Novembro 2015: Unha oleira de Buño na Galería Mulleres.
• Outubro 2015: A Galería de Mulleres de Muxía homenaxea á escritora viguesa Ledicia Costas.
• Agosto 2015: A Rexubeira de Bergantiños, historia da Galería Mulleres:
• Xullo 2015: A Galería Mulleres de Muxía homenaxea neste xullo á escritora Emma Pedreira.
• Xuño 2015: Filosofía grega para o xuño da Galería Mulleres muxiá.
• Maio 2015: A Galería Mulleres queda na Coruña para coñecer a narrativa de Mercedes Leobalde.
• Abril 2015: A Galería Mulleres repara feridas cos poemas da arxentina Alejandra Pizarnik.
• Febreiro 2014: Coñecendo a provocadora literatura de Susan Sontag na Galería Mulleres.
• Xaneiro 2014: Erotismo para comezar o 2015 na Galería Mulleres.
• Decembro 2014: Mary Wollstonecraft trae o ensaio feminista á Galería Mulleres.
• Novembro 2014: Un recordo por Begoña Caamaño no novembro da Galería Mulleres de Muxía.
• Outubro 2014: Quen descubríu a Virginia Wolf na Galería Mulleres de Muxía?.
• Setembro 2014: A Galería Mulleres homenaxea por setembro a Ana María Matute.
• Agosto 2014: A ceense María Canosa protagoniza o agosto da Galería Mulleres.
• Xullo 2014: A Galería Mulleres de Muxía recupera a vida da mestra Ernestina Otero.
• Xuño 2014: Unha diva do ballet para o xuño da Galería Mulleres.
• Maio 2014: A Galería Mulleres lembra a loita polos dereitos de Mary Shelley.
• Abril 2014: Pintura romana para seguir coñecendo mundo coa Galería Mulleres de Muxía.
• Marzo 2014: >A Galería Mulleres celebra os seus 4 anos recuperando a historia nome a nome con Concha Blanco.
• Febreiro 2014: A escultura arxentina de Lola Mora protagoniza o febreiro da Galería Mulleres.
• Xaneiro 2014: A Galería Mulleres de Muxía arrinca 2014 co compromiso de Elena Poniatowska.
• Decembro 2013: A Galería Mulleres de Muxía achéganos ao mundo de Doris Lessing.
• Novembro 2013: A escultora francesa Camille Claudel chega á Costa a través da Galería Mulleres.
• Outubro 2013: Savia nova con Berta Dávila para o outubro da Galería Mulleres.
• Setembro 2013: Un setembro heroico con María Soliña na Galería Mulleres de Muxía.
• Xullo 2013: Marta Dacosta, máis compromiso social para a Galería Mulleres.
• Xuño 2013: A escritora Marica Campo protagoniza o xuño da Galería Mulleres.
• Maio 2013: Rebeca Baceiredo aporta pensamento á Galería Mulleres de Muxía.
• Abril 2013: A artista muxiá Eva Castiñeira na Galería Mulleres de abril.
• Marzo 2013: A Galería Mulleres de Muxía cumple 3 anos con Teresa Alvajar.
• Febreiro 2013: Fina Casalderrey. Unha académica da RAG para o febreiro da Galería Mulleres.
• Xaneiro 2013: Exeria: a primeira peregrina cristiá estrea o 2013 na Galería Mulleres de Muxía.
• Decembro 2012: Luz Pozo, poesía mariñá para a Galería Mulleres.
• Novembro 2012: Un baile con Carolina Otero dende a Galería Mulleres de Muxía.
• Outubro 2012: Anisia Miranda protagoniza o outubro da Galería Mulleres de Muxía.
• Setembro 2012: Chavela Vargas no inicio do novo curso na Galería Mulleres.
• Agosto 2012: Syra Alonso achéganos ás torturas da represión franquista dende a Galería Mulleres.
• Xullo 2012: A Galería Mulleres preséntanos á pedagoga Antía Cal.
• Xuño 2012: Remedios Varo, pintura surrealista para o xuño da Galería Mulleres.
• Maio 2012: Xela Arias: poesía e tradución para o maio da Galería Mulleres de Muxía.
• Abril 2012: A científica Angeles Alvariño protagoniza o abril da Galería Mulleres de Muxía.
• Marzo 2012: Aurora Marco protagoniza o mes de marzo da Galería Mulleres e se achega por Muxía.
• Febreiro 2012: O Concello de Muxía dedica o mes de febreiro da Galería Mulleres a María Reimóndez.
• Xaneiro 2012: A Galería Mulleres de Muxía inclínase ante Frida Calo.
• Decembro 2011: A Galería Mulleres lembra este mes de decembro á imprescibible Concepción Arenal.
• Novembro 2011: A Galería Mulleres recupera o compromiso de María Miramontes.
• Outubro 2011: A Galería Mulleres expón este outubro á escritora Teresa Moure.
• Agosto 2011: Luisa Villalta, na Galería Mulleres durante este mes de agosto.
• Xullo 2011: A galería Mulleres de xullo está dedicada á filósofa e profesora galega Mª Xosé Agra Romero.
• Xuño 2011: Simon de Beauvoír, unha pensadora no xuño da Galería Mulleres.
• Maio 2011: María do Carme Kruckenberg, muller do maio na Galería Mulleres.
• Abril 2011: A Galería Mulleres viaxa ata Alemaña para coñecer á pintora alemá Käthe Kollwitz.
• Marzo 2011: A fisterrá Celia Rivas protagoniza o marzal da Galería Mulleres de Muxía.
• Febreiro 2011: Xohana Torres, a muller de febreiro na Galería Mulleres de Muxía.
• Xaneiro 2011: Xaneiro é o mes de Luz Darriba na Galería Mulleres de Muxía.
• Decembro 2010: A pensadora María Zambrano, a protagonista do Novembro da Galería Mulleres.
• Outubro 2010: Marilar Aleixandre protagoniza o outubro da Galería Mulleres.
• Setembro 2010: Coñecendo á actriz María Casares coa Galería Mulleres.
• Agosto 2010: A actriz e escritora Paula Carballeira protagoniza o agosto da Galería Mulleres.
• Xullo 2010: A transgresora pintora Maruja Mallo protagoniza o xullo da Galería Mulleres de Muxía.
• Xuño 2010: A escritora e pioneira feminista María Xosé Queizán protagoniza o xuño da Galería Mulleres.
• Maio 2010: Muxía dedica o maio da Galería Mulleres a Rosalía de Castro.
• Abril 2010: A primeira muller membro da RAG protagoniza o mes de abril da “Galería Mulleres” de Muxía.
• Marzo 2010: María Lado estrea a Galería Mulleres do Concello de Muxía.

Fonte

• A Biblioteca da Muller de Muxía, da man de Viki Rivadulla.